Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czynnikiprodukcjiwrolnictwie
49
uzyskaniawiększegodochodu.Substytucjanakładów–np.nawozyorga-
nicznezastępujemynawozamimineralnymi.Substytucjawytwarzanych
produktów–np.zmniejszamypowierzchnięuprawyrzepakunakorzyść
zwiększeniapowierzchniuprawyburakówcukrowych.
Najczęściejspotykaneformysubstytucjiwrolnictwieto:zastępowanie
pracyżywejpracąuprzedmiotowioną(kapitałem)–mechanizacjarolnic-
twa;zastępowaniezieminakładamikapitałuipracyżywej–procesinten-
syfikacjiprodukcjirolniczej.Występujerównieżzastępowaniepracyżywej
ziemią–ekstensyfikacja.
Substytucjamożeprzebiegaćwedługstałejlubzmiennej(wzrastającej
lubmalejącej)stopysubstytucji.Stopaoznaczastosunekproduktuzastę-
powanegodozastępującego.Kosztemjednegoproduktuzastępujemy
(oszczędzamy)innyprodukt.Znajomośćstopysubstytucjipozwalanaob-
liczeniewskaŹnikaopłacalnościsubstytucji.Stopasubstytucji(nakładów
iproduktów)stanowizatemmiaręefektywnościzastępowanianakładów
iproduktów.
Stopasubstytucjiproduktów(Sx)jeststosunkiemprzyrostuprzy-
chodówjednegoproduktu(
D
X1)doubytkuprzychodówdrugiegoproduk-
tu(
D
X2),czyli16:
Sx=–––
Δ
Δ
X1
X2
––
.
Obliczonastopasubstytucjipokazujenam,oilejednostekmożna
zwiększyćprzychodyjednegoproduktu,jeżeliprodukcjędrugiegoproduk-
tuzmniejszysięojednostkęiodwrotnie,podwarunkiem,żenakładysię
niezmienią.Mnożącstopęsubstytucjiproduktówprzezrelacjęichcen
(px1:px2),otrzymujemywskaŹnikopłacalnościsubstytucji(Wos).
Wos=–––
Δ
Δ
X1×px1
X2×px2
–––
.
–––
–––
Wartośćubytkujednegoproduktustanowikosztalternatywnypozyska-
niadodatkowejjednostkidrugiegoproduktu.Przestawieniejestopłacalne
podwarunkiem,że:
D
X1¥px1>
D
X2¥px2lubWos>1.
Wzależnościodwysokościstopysubstytucjiirelacjicenproduktów
możliwyjestwybórróżnychopłacalnychkombinacji(proporcji)produktów.
Wpodobnysposóbobliczasięstopęsubstytucjinakładów.Stopasub-
stytucjinakładów(Sy)jeststosunkiemprzyrostunakładówjednego
czynnika(
D
Y1)doubytkunakładówdrugiegoczynnika(
D
Y2),czyli:
Sy=–––
Δ
Δ
Y1
Y2
––
.
16Ecyklopediaekonomiczno-rolnicza,jw.,s.733.
