Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
458
BogusławFiedor
Laudana-Mongina4).Ujmującrzeczwpewnymuproszczeniu,kryteriumtospro-
wadzapostępnaukowy(wobrębieekonomii)dozdolnościformułowanychmo-
deliiteorii,którerozwiązująwięcej–wstosunkudoteoriiwcześniejszychczy
konkurencyjnych–problemównaukowychczyteżrozwiązująproblemyprzez
teoriewcześniejszenierozwiązywalne,niezależnieodtego,czyjesttolubniejest
związanezewzrostemrealizmupoznawczegoteorii.Zcałąpewnością,rosnące
znaczenietegokryteriumpostępunaukowegowobrębieekonomiigłównego
nurtubyłozwiązanezupowszechnianiemsięstrictemodelowo-dedukcyjnego
sposobuuprawianiaekonomii.Powiedzmyteższczerze,żeniebezznaczeniabyły
tutajswoiste–uświadamianebądźnie–kompleksyekonomistówwstosunkudo
przedstawicielianglosaskorozumianejscience.Niechodzioczywiścieodezawu-
owaniewartościznaczeniamodelowo-dedukcyjnychmetodanalizywekonomii,
aleoto,żezwiązaneznimiprzypisywanienadmiernegoznaczeniakryterium
efektywnościinstrumentalnejwoceniepostępunaukowegowobrębieekonomii
doprowadziłodo:
1
Niezadowalającejzdolnościekonomiidorozpoznawaniaistotyważnych
zjawisk,procesów,trendówtechnologiczno-cywilizacyjnych,awięcnasile-
niasięzjawiskkryzysowychzpunktuwidzeniakryteriumrealizmunauko-
wego(poznawczego).Niejesttojednakjakiśkryzysogólny,gdyżmamydo
czynieniazdrugiejstronyzdynamicznymrozwojemnowejekonomiiinsty-
tucjonalnej,będącejwistocieneoklasycznąteoriąinstytucjiijakotaką
mieszczącąsię–wmojejocenie–wekonomiigłównegonurtu.Nowaeko-
nomiainstytucjonalnaprzezrozwójteoriikosztówtransakcyjnychiekono-
micznejteoriiprawwłasnościstworzyłapoznawczobardzowartościowe,
nowemożliwościobjaśnianiafunkcjonowaniafirmirynków,atakżeeko-
nomicznejinterpretacjipaństwaipolityki(systemówpolitycznych),nie
mówiącjużopozaekonomicznychsferachaktywnościspołecznej,awtym
zwłaszczaprawa5.Innymprzykłademjestwspomnianejużpowstanieiroz-
wójteoriiendogenicznegowzrostugospodarczego,którabyławstanie
przezwyciężyćfundamentalnąsłabośćstandardowej(neoklasycznej)teorii
wzrostu,tj.jejniezdolnośćdoanalizypostęputechnicznego,naukiiinno-
wacjijakoźródełiczynnikówtegowzrostu.
1
Możliwościujęciadominacjikryteriumefektywnościinstrumentalnejjako
przyczynypewnegokryzysuekonomiiwrozumieniujejograniczonejzdol-
nościdopredykcji(kryteriumsiłypredykcjiwoceniepostępunaukowego)
przyszłegoprzebieguprocesówgospodarczych,zwłaszczaśrednio-idługo-
okresowych.Zdaniategonienależyjednak–zwłaszczawkontekściewspół-
czesnegokryzysuekonomiczno-finansowego–rozumiećwtensposób,że
ekonomiabędziekiedykolwiekwstaniebudowaćdlatychperspektywcza-
sowychprognoztakdokładnychitrafnych,jaknp.zdecydowanawiększość
4Kryteriumefektywnościinstrumentalnejwswejrozwiniętejpostacizostałosformułowane
przezL.Laudana[1977,s.31–69]orazpoddanepewnejupraszczającejmodyfikacjiprzez
P
.Monginawkilkupublikacjach,np.Mongin[2002,s.145–170].
5Zob.Fiedor[2009,s.229–245];por.Hardt[2010,s.9–34].
