Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
636
GrzegorzW
.Kołodko
socjalizmie,nadejśćustrojuobfitościdóbriusługorazsprawiedliwościspołecz-
nej.Przezwszystkielatazimnejwojny–arozgrywałasięonanietylkonafroncie
ekonomicznym,leczrównieżnaideologicznymorazpolitycznymidlategowikłała
wswojestarcianaukispołeczne,łączniezekonomiąisocjologią–naZachodzie
nazywanorealianawschódodŁaby„komunizmem”,choćnatymWschodzie
dominowałookreślenie„socjalizm”.Takwięctedwaróżneterminybyłyużywane
–inadużywane–dlaopisutegosamegootoczenia.
OilewwiększościkrajówEuropyŚrodkowo-Wschodniejmałoktookreślał
rzeczywistośćspołeczno-gospodarcząokresu1945–1989jakokomunizm,boten
dopieromiałzczasemnadejść(Walicki1995),otyleod1990r.dośćpowszechnie
używasięterminu„komunizm”dlaepokisocjalistycznejtamtychlatoraz„post-
-komunizm”dlaokresuwspółczesnego,po1989r.Nagruncienaukowymjestto
niedozaakceptowania,gdyżkomunizmuwEuropieŚrodkowo-Wschodniejnie
było;byłrealnysocjalizm.Conajwyżejmożnaprzyjąć,żeokresstalinizmu,do
politycznegoprzełomu1956r.,możnaokreślaćjakokomunizm(Walicki2013).
Aleisamteżmiałempewnezwiązaneztymrozterki,przyczymbrałysięone
główniezfaktuadresowanianiektórychmoichpracnaukowychdozachodniego
czytelnika.Stądwłaśniewtytulejednejzksiążekznalazłosięsłowo„post-so-
cialist”(Kolodko2000a),awdrugiej„post-communist”(Kolodko2000b),choć
wobuprzypadkachchodziotosamo–ookresnastępującypoepocerealnego
socjalizmu.Cociekawe,bezmaładekadęwcześniejjánosKornai(1992)wślad
zaswymwykłademnaHarvardziepomieściłobatesłowawtytulejednejksiążki:
TheSocialistSystem:ThePoliticalEconomyofCommunism.
Choćtonaukazprzynależnymjejrygoryzmemorazmetodologicznąimeryto-
rycznąklarownościąpowinnadefiniowaćkategorie,którymisięposługujemy,oraz
interpretowaćiobjaśniaćzjawiskaiproblemy,którebadamy,awdalszejkolejności
narzucaćpoprawnąterminologięmasowymdyskusjom,toniejednokrotniedziejesię
odwrotnie.Podczasgdytogazetypowinnyczęściejposługiwaćsięjęzykiemnauki,
naukasięgadojęzykagazet.Tozjęzykapopularnegododyskursunaukowegoprze-
nikająirozpowszechniająsiępewnepojęcia,bywa,żebezkrytycznieibezgłębszej
refleksji(Wheen2004).Takteżstałosięzpojęciem„posocjalistyczny”czy„poko-
munistyczny”(wjęzykapolskimczęstokroćzprzedrostkiem„post”,anie„po”).
Towarzyszącetemuzamieszanieprowadziłom.in.dotego,żeoileniktnie
określałpolskiejgospodarkiwlatach80.XXw.m.in.jako„posocjalistycznej”,
choćsektorprywatnytworzyłwtedyniemniejniż20%PKB,towlatach90.już
wszystkierepublikibyłegoZwiązkuRadzieckiego,nawettezdużomniejszym
udziałemsektoraprywatnego,traktowanojako„posocjalistyczne”.Tononsens,
gdyw2018r.słyszymy,żePolskaczyWęgry–wnajwiększymstopniuurynkowione
irelatywniezliberalizowanegospodarki–trzydekadytemu–byływ1988r.komu-
nistyczne,aTurkmenistan–zmniejszymobecnieudziałemsektoraprywatnego,
niżwtedymiałotomiejscewPolsceinaWęgrzech–tokrajkapitalistyczny.Chyba
żeodrazudodamy,iżjesttoporadzieckikapitalizmpaństwowy,swoistanowa
kategorianataksonomicznejmapiesystemówgospodarczych(typ1001zpora-
dzieckącharakterystyką).
