Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
NatlewydarzeńminionegostuleciawPolsce,obfitującegowzasadnicze
przełomyustrojoweskutkującekodyfikacją,anastępniedekodyfikacjąirekody‑
fikacjąprawa,którawzakresieprocesucywilnego-pozasadniczychzmianach
powodowanychjużtrzeciątransformacjąustrojowąwXXw.-obowiązujepo
dzieńdzisiejszy,pojawiasięwieleważnychproblemówbadawczych.Nabierają
oneszczególnegocharakteruwkontekścierelacjipaństwo-jednostka.Wtoku
przemianprocesucywilnegowlatach1918-1964ingerencjapaństwawsferę
prywatną,wynikającapoczątkowozprzyjęciazałożeniafunkcjispołecznejpo‑
stępowaniacywilnego,atakżepublicznegocharakterutejgałęziprawa,przy‑
bieraformęradykalną,wyrażającąsięwutopijnychpróbachwyeliminowania
pojęciaprawaprywatnego.
Zawężaniesferyprywatnejjednostkinarzeczinteresuspołecznego(pu‑
blicznego)wpisujesięwewolucjęprocesucywilnegowEuropie,począwszyod
drugiejpołowyXIXw.Rozmaiciewówczasrozwiązywanywustawodawstwie
państwzachodniejEuropyproblemwyważeniaelementówpublicznychipry‑
watnychwprocesiecywilnymmiałsłużyćnietylkołagodzeniukonfliktumię‑
dzykapitałemapracąorazsprawiedliwości-dziśzwanejproceduralną-lecz
równieżograniczeniunadmiernegoformalizmu,przewlekłościikosztówpostę‑
powania.Żywydodzisiajnodwieczny”problemkodyfikatorówzostałuzupeł‑
nionypotrzebąunifikacjiprawaprocesowegowEuropie.Nawoływałdotegojuż
wpierwszejpołowieubiegłegostuleciawłoskijurystaEmilioBetti,autordzieła
będącego,jakpodniósłMarianWaligórski,wyrazemidealnegowykorzystania
dużejwiedzyhistorycznejdozbudowaniasystemuprawaprocesowegoopartego
nawłaściwiedostosowanychpodstawachnaturyhistorycznej1.
Ścieraniesięsystemówromańskiegoigermańskiegowczasachprzemian
politycznych,społecznych,atakżegospodarczychprowadziłodopojawieniasię
wprocesiecywilnymnowychkoncepcjiiwypracowaniarozwiązańoryginal‑
nych,odpowiadającychduchowiczasuiuwzględniającychtradycjenarodowe.
1M.WALIGÓRSKI,ProcescywilnyijegonaukaweWłoszech,Warszawa1937,s.5.
