Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Elementyprywatneipublicznewpostępowaniuspornym…
Nurtsocjalizacjiprawaprywatnego,mającyłagodzićkonfliktpomiędzyka
pitałemapracą,skutkowałtwierdzeniem,żeprocescywilnyniepowinienbyć
traktowanyjedyniejakośrodekdorozwiązywaniasporówprywatnychmiędzy
stronami,alejakozjawisko,któredotyczyspołeczeństwajakocałości.
Doświadczeniawynikającezobowiązywaniaproceduryfrancuskiej(1806),
atakżepostępującykryzysliberalizmupowodowałyuznaniemodelufrancu
skiegozaniewystarczający:nStarydogmatowszechwładztwiestronzostał
podminowanyprzezbardziejspołecznepojmowaniecelówigłównychzasad
procesu”25.Podziałzadańmiędzysądemastronami,akcentowanywklasycznej
literaturzefrancuskiej,przebiegającynaliniirozgraniczającejustaleniafaktycz
ne(wyłącznadomenastron)iustaleniaprawne(domenasądu),okazałsięmało
efektywny.Wkonsekwencjiuznano,żewprocesiecywilnymistotnyjesttakże
interespubliczny(społeczny).
Przełamanieprzezaustriackąproceduręcywilną(1895)dotychczasowego
modelufrancuskiegowyznaczyłokierunekreformpostępowaniacywilnego
wEuropie,wszczególnościwNiemczech,naWęgrzech,wJugosławii,Polsce,
krajachskandynawskich,Grecji,Liechtensteinie,SzwajcariiorazHolandii26.
Przewartościowaniecelówpostępowaniacywilnegoiuznaniejegopublicz
negocharakteru,samejprocedury,anieprawcywilnychstroniprzedmiotu
procesu,skutkowałopostulatemaktywnegowkraczaniapaństwawsferęproce
sucywilnego.Postępowaniecywilnezaczętopostrzegaćjednocześniewkontek-
ściepełnieniaważnychfunkcjispołecznych(Sozialfunktion)irealizacjiinteresu
publicznego(Wohlfahrtsfunktion).Przenikaniesięelementówprywatnychipu
blicznychwpostępowaniucywilnym,będąceefektemnkonkurencjiuniwersa
lizmuiindywidualizmu”27,wyraźniepodkreśliłnojciec”austriackiejprocedury
cywilnej-FranzKlein.Postrzegałonspórprawnyjakonegatywnezjawisko
społeczne,wymagająceszybkiegoitaniegorozstrzygnięcia28.Tokprocesucy
wilnegoniemógłbyćzatempozostawionywyłącznejinicjatywiestronwedług
wzorcafrancuskiego,aaktywnywpostępowaniudowodowymsędziamiałnie
ograniczaćsięjużjedyniedodowodówprzedstawionychprzezstrony.Szybkie
zakończeniesporucywilnego,leżącetakwinteresiepaństwa(społeczeństwa),
jakijednostki,służącesprawiedliwemurozstrzygnięciuijednocześnieodblo
25K.LUTOSTAŃSKI,Zbadańnadpierwiastkiemprywatnymipublicznym..,s.15.
26E.WAśKOWSKI,Systemprocesucywilnego,T.I,Wstępteoretyczny.Zasadyracjo-
nalnegoustrojusądówiprocesucywilnego,Wilno1932,s.202-205;C.H.vanRHEE,In-
troduction…,s.13-14;A.UZELAC,AcceleratingCivilProceedingsinCroatia-AHistory
ofAttemptstoImprovetheEfficiencyofCivilLitigation,[w:]TheLaw’sDelay.Essays
onUndueDelayinCivilLitigation,ed.C.H.vanRHEE,Antwerpen-Groningen2004,
s.288.
27A.PASTUSZKA,Indywidualistyczneispołecznepojmowanieorzecznictwacywilne-
go…,s.338.
28W.H.RECHbERGER,T.KLICKA,AcceleratingCivilLitigationinAustriaintheTwen-
tiethCentury,[w:]TheLaw’sDelay.EssaysonUndueDelayinCivilLitigation…,s.234.