Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
3.Podrugiewięc:przemocdyskursukrytycznoliterackiego.
Najświeższyprzykład.PięćdziesiąttwarzyGreya,powieśćE.J.James,októ-
rejznowugłośnozpowoduznakomicierozreklamowanejekranizacjiSamTaylor-
Johnson.Książka(apotemfilm)wzbudziłaniesamowityoddźwiękwśródintelektu-
alistów,samarekonstrukcjarecepcjimogłastaćsiękanwąpikantnych,sensacyjnych
fabuł.Głosomoburzeniatowarzyszyłyplotkiowzmożonymruchuwsex-shopach,
cojestwręczzaproszeniemdoprzeprowadzaniapsychoanalitycznychbadańnad
podświadomościąkrytyków–myślę,żedużodowiedzielibyśmysięowewnętrznych
powikłaniachnaszychzawodowychkomentatorów,którerzutująnaichtekstyiwer-
dykty.
Czegonauczyłanaskrytykaliterackaotejsłynnejpowieści?
OtowertujęBDużyFormat”,czwartkowydodatekdoBGazetyWyborczej”inatra-
fiamnarubrykęKrzysztofaVargi,wktórejautordajecotydzieńupustswoiminteli-
genckimfrustracjom.Tytułjestbezkompromisowy,dajeprostopooczach:Wybatoż
mnie,czylimiernośćjestwielka.
Jużsampoczątekstanowikomunikat,żeVargabędzieprzemawiałzwyższościo-
wychpozycji,żebrzydzisięobiektemswojegozainteresowania:
BJakożedokinweszławłaśnieekranizacjagłośnegoswąliterackąniesławą
bestselleruPięćdziesiąttwarzyGreya,postanowiłemwreszciezapoznaćsięzpier-
wowzoremispróbowaćodnaleźćodpowiedźnapytanienurtująceludzkośćodmo-
mentu,gdyówfenomenalnygniotwtargnąłbrutalnienalistyprzebojów:«Dlaczego
cośtakbardzozłegotakfantastyczniesięsprzedaje?»”.
Wtenwłaśniesposóbkrytykliterackipracuje.Wyciszawsobieciekawośćiuru-
chamianajbardziejtrywialnystylodbioru:szyderczy.Aprzecieżkarieratejksiążki
–oczywiście,żesłabej!–jestjakimśniesamowitymzjawiskiem.Cotakiegojest
wtejnarracji,żeprzyciągnęłauwagęsporejczęściglobu?!Czujemy,żeodpowiedź
natopytaniemożepowiedziećnamcośokulturze,wktórejprzyszłonamżyć.Var-
ganiejestjednakzainteresowanyrefleksją,onpoprostuchceprzedewszystkim
zaznaczyć,jakijestwysublimowany,jakdalecenieczułynatandetę:
BZatemczytałemPięćdziesiąttwarzyGreyazdumiony,żemożnapisaćtakźle,
aleizpodziwem,żemożnatakźlepisać.Czytałemmimobóluzębówimimoćmią-
cegobóluwszystkichnarządówwewnętrznych,cierpiałemiczytałem,doświadczając
napadowychżądzwyrządzeniapisarceE.L.Jameskrzywdywsensiejaknajbar-
dziejfizycznymibynajmniejniewsensieerotycznym,któryjestdominantątego
nieszczęsnegobełkotu”.
ByćmożeVargawtensposóbdowartościowujeswojąinteligenckąmość,
niemniejjednakczytelnikniczegosięniedowienatematBanatomiibestselleru”,
absolutnieniczego.Niestety.Wniosekkrytykaliterackiegojestnastępujący:
BMojaodpowiedźnafundamentalnepytanie,czemutakwielkisukcesodniosła
takmiernapowieść,brzmizatem:Otóżodniosłaonatakisukceswłaśniedlatego,
żejesttakmiernąpowieścią.Gdybytobyładobrapowieśćosadomasochistycznym
związku–przepadłabyzupełnie”.
Mamytuwięcfaceta,któryniepotrafipowiedziećwięcejniżto,żetekstjestsłaby
iktóryniemożesobieporadzićzfaktem,żesłabytekstuzyskałtakieimponujące
