Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
SzczególnącechąEvre,jakmisięwydaje,byłoprzedewszystkimto,żejakniektórebajkowerzeki
dawnejAfrykiniemiaładostępnychźródełaniujścia.OdstronyLoarydostępudojejgórnegobiegu
broniłanawpółzatopionatamazporozrzucanychbezładuiskładukamieni[ś]gąszczjesionów,topól
iwierzbosaczałplątaninęujśćpozazaporą,zniechęcającdoeksploracjijejdolnegobiegu19.
ZatemEvretonietylkorealnarzekabędącalewymdopływemLoary,przepły-
wającaprzezdepartamentMaineiLoary,alezarazemrzekabaśniowa,legendarna
napodobieństwoafrykańskichrzek–Nilu,Konga,LimpopoczyZambezi.Warto
możejednaktutajprzynajmniejsugerować,żedlaRozanowamistykaNilumimo
wszystkoniemiaławiększegoznaczeniakiedyżyciodajnąrzekęEgiptuporównywał,
aleprzecieżnieutożsamiał,zWielkąMatkąwszystkichrzekRosji–Wołgą.
Wmoichwspomnieniach–odnotowujeJulienGracq–zawszenajbardziejzdumiewałamnieowa
godnaminiaturzystyróżnorodnośćkrajobrazów,którenaprzestrzenitychkilkukilometrówtowarzy-
szyłypokrętnemubiegowirzeki:wrazzruchemłodziślizgającejsięwolnopostojącejwodzieokolorze
mocnorozcieńczonejkawy,zdawałysięnastępowaćposobieizmieniaćkolejnozospałąprędkością
dekoracjinaobrotowejscenie[…]20.
Wtymmiejscuwartoprzypomniećwierszczternastowiecznegopoetywietnam-
skiegoNguyenSongaPodróżrzekąewokującypodobnewrażenienieustannego
ruchubrzegówrzeki,zmieniającychpostaćniczymmobilnadekoracjateatralna
podczasspektaklu,identycznezresztązwrażeniem,któregodoznajemyobserwu-
jącprzezoknokrajobrazmijanypodczaspodróżypociągiem–aototencztero-
wiersz:
Brzegisięporuszają,pochylonedrzewaodbiegają,
Odwróconyobrazkwiatówodbijasięwgłębistrumienia.
Skrzydłazabłąkanychptakówznikająwwarstwicachmgieł.
Wwiosennymdeszczusuniekunamżagiel21.
TaoistycznemalarstwoipoezjaDalekiegoWschodu–sztukachińska,wiet-
namskaijapońska,którychznawcąiadmiratorembyłGracq,częstowiążąrzekę
zdeszczem,zaśwzgórza,góry,drzewapojedynczeigajezwypełniającymjeszta-
fażem,dostrzegamyrybakaczysamotnegowędrowcęlubledwozaznaczonąwiej-
skąscenkęrodzajową,którąnierzadkookrywamgła,przesiąkadeszczlubmżawka,
nawetulewalubśnieżnazamiećbywająnieobcymmotywemgrafikimalunków,
spójrzmynachociażbyZamglonypejzażMiFei(XIw.)–chińskiegomalarza,ka-
ligrafaiekscentrykaznanegowswojejopoce–PięciuDynastii–podprzezwiskiem
BszalonegoMi”;toojegoobrazachJeanA.Keimpisał,żewidzimynanich:Bzatarte
przezmgłyichmurykształtyspiczastychwierzchołkówgór,skałołagodnych,zle-
wającychsięzrzekąkonturach,pejzażprzesłoniętysmugamilawowanegotuszu,
wktórymnieliczne,wyrazistepociągnięciapędzlempodkreślająjeszczebardziej
miękkośćrysunku”22.Podobniemasięrzeczzniezwykłejpięknościpejzażami
GórawemglepędzlaJingJu-kiena(XIIIw.)iUlewąHiaKuei(XIII/XIVw.).
Pamiętajmyjednak,żechińskipoetazósmegowieku,taoistaDuFuwwierszu
Uzałomurzekiprzestrzegał:
Tropiączagadkinatury,szukajwtymradości,
Niedającsięusidlićczczejapodstępnejsławie.
19J.Gracq,Bliskiewody,s.70.
20Tamże,71.
21N.Song,Podróżrzeką,w:ZwójWielkiejRzekiPerfumowanej.Małaantologiawierszywietnamskich
X-XVwieku,zfranc.przeł.A.Turczyński,BibliotekaTelgte,Poznań2008,s.86.
22J.A.Keim,SztukachińskaII,PięćDynastiiiPółnocnaDynastiaSung,przeł.P.Parandowski,War-
szawa1978.
