Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wojwodina
ażdoklęskipodMohaczemw1526r.(większośćznichprzeniosłasięwówczasna
północ).Ichmasowarekolonizacja,główniewpółnocnejczęściBaczki,rozpoczęła
sięwpołowieXVIIIwieku.DzisiajzasiedlająterenycałejWojwodiny,alewłaśnie
wpółnocnychgminach(Subotica,Senta,Kanjiža,Čoka,Bečej,BačkaTopolaiAda)
stanowiąwiększość,dochodzącądo85%wKanjižylub80%wSencie.Językwę-
gierskijesttujęzykiemcodziennejkomunikacji,obecnymwurzędach,sklepach,
szkołach,teatrach.
JużodpóźnegośredniowieczanaWęgryzachlebemwyruszaliSłowacyiRusini
ztzw.GórnychWęgier.WXVIIIw.habsburskieplanykolonizacyjneuregulowały
tenprzepływludziinadałymuzorganizowanycharakter.Dziękitemuwpołowie
XVIIIwiekuwWojwodinieniemalrównocześniegrupySłowakówiRusinów.Tych
pierwszych-katolików,ewangelikówikalwinów-osiedlanood1745r.wBač-
kimPetrovacu,anastępniewinnychmiastachiwsiachBaczki,SremuiBanatu
(naprzykładKovačicawBanaciejestdziśnajbardziejznanymośrodkiemsztuki
naiwnej,nietylkosłowackiej).Wtymsamymczasiezpółnocno-wschodniejSło-
wacjidoRuskiegoKrsturaiKucury,astąddalejnaNizinęPanońską,przybywali
karpaccyRusini.
Poniektórychgrupachetnicznychczywyznaniowych,którepojawiłysięwWoj-
wodiniewXVIIIwieku,zachowałysięnielicznezabytkilubtylkowspomnienia.Jed-
nąznichbyliŻydzi,głównieAszkenazyjczycypochodzącyzPolski,MorawiWę-
gier.MimożepełnięprawobywatelskichuzyskalidopierowIIpołowieXIXw.,już
wcześniejosiedlalisięwmiastachwojwodińskich.Oichprzerwanejholocaustem
obecnościświadcząprzedewszystkimsynagogiwNowymSadzieiSuboticy,sece-
syjneperełkiarchitektury.
OdkońcaXVIIw.wWojwodinieosiedlalisięCincarzyiGrecy(zawszerazem)
orazOrmianie,znanijakoBtureccykupcy”,pośrednicyhandlowiikulturalnimiędzy
chrześcijańskąEuropąaTurcją.CincarzytookreśleniemiejskichWołochów(Aru-
munów),wpływowych,majętnychiłatwoulegającychasymilacji.WWojwodinie
pojawilisięnajpierwpodkoniecXVIIw.,potemuciekajączBelgraduw1739r.,
awreszciepo1769r.poopuszczeniuspalonegoMoskopole,słynnegoośrodkaich
kulturyihandlu.Wszędzietworzylielitęmieszczańską,trudnilisięhandlemze
Wschodem,dbalitakżeooświatę,kulturęiszerzenieideioświeceniowych.Wielu
twórcówkulturyserbskiejwXIXiXXwieku,filantropówifundatorów,byłocin-
carskiegopochodzenia.
WXIX-wiecznejWojwodiniekwitłożyciekulturalne,wydawanogazetyiksiążki,
prowadzonoszkołyserbskie,niemieckie,węgierskieiżydowskie...Pojawiałysię
kolejnegrupyetniczne,wśródnichUkraińcyiPolacy.Sielankowyobrazwspółżycia
narodówburzyływładzewęgierskie,którepozawarciuugodyzAustriąw1867r.
zaczęłyprowadzićagresywnąpolitykęmadziaryzacyjną,którejulegalizwłaszcza
NiemcyiŻydzi.
TakasytuacjautrzymałasiędoIwojnyświatowej.Popowstaniunowegopań-
stwaSłowianpołudniowych,doktóregonawielkimzgromadzeniuwNowymSa-
dziewkońculistopada1918r.zgłosiliakcesSłowianiehabsburscy,zmianieuległa
pozycjanajwiększychgrupetnicznychWojwodiny.Serbowiestalisięnarodem
większościowymiuprzywilejowanym,natomiastdominującydotychczasWęgrzy
iNiemcyznaleźlisięwmniejszości.Nowewładzeserbskie,abywzmocnićżywioł
słowiańskiwtymregionieidoprowadzićdohomogenizacjinarodowej,rozpoczęły
akcjeprzesiedleńczezpołudniakraju.Pookresiemadziaryzacjinastąpiłaslawi-
zacja.Wartowspomniećtakżeowpływie,jakinakulturęinaukęSerbiiwywarli
przedstawicielerosyjskiejbiałejemigracji,którzyprzybylidoWojwodinywlatach
24(2/2018)
