Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
lowanorzeki,budowanokanały,drogiimosty.Siećkanałówirzekorazsystemy
melioracyjnezapewniłysukcesrolnictwu,gwarantującWojwodiniestatusspichle-
rzacałejmonarchii.
Koloniści,główniezpołudniowo-zachodnichczęściNiemiec,wpodróżdoWoj-
wodinywyruszalistatkiemzportuwUlm(rzadziejzRatyzbony)iprzezWiedeń
(tuotrzymywalizwrotkosztów)docieralidoportównaddunajskich,skądpieszo
szlidoswoichosad.Podróżeodbywałysięwiosną,abyjeszczeprzedzimązdążyć
wybudowaćdomorazzadbaćozapasyżywności.Wsiepodzielonebyłynarówne
podłużnedziałki,naktórychwjednymszereguwznoszonodomy,azanimipomiesz-
czeniagospodarcze,ogrodyisady.Kwartałyrozdzielonebyłyszerokimiulicami
zrzędemdrzewirowemodwadniającym.Wcentrumkażdejwsiwokółgłównego
placustałyszkoła,karczma,siedzibagminyoraz,wzależnościodliczbywyznań,
jednalubwięcejświątyń(oczywiściewstylubarokowo-neoklasycystycznym).Taki
układzachowałsiędodziś.
NanoweziemieNiemcyprzynosiliwiedzęidoświadczeniewzakresierolnictwa
inowoczesnychmetoduprawyziemi,winorośliitytoniu,atakżetechnikrzemieśl-
niczych.Razemznimipojawiłsięteżkultpracyikulturamieszkania.Mimożedo-
stosowywalisiędowielokulturowegootoczenia,towznacznymstopniusamiwy-
wieraliwpływnarozwójekonomicznyimodernizacjętradycyjnychformgospo-
darczych,stosowanychprzezinnenarody.Ichsposóbżycia,metodybudowania,
kuchniaizwyczajezaczęływspółtworzyćpanoramęWojwodiny,aniemieckiesłowa
przeniknęłydojęzykówregionu.DziękiwsparciufinansowemuNiemcyszybko
stawalisięelitąwswoichwsiachimiasteczkach.
Ponieważjednakpochodzilizróżnychregionów,długonieczulijednościna-
rodowejiłatwoulegalimadziaryzacji,którawzmogłasiępodkoniecXIXwieku.
DopieronapoczątkuXXwiekuzaczęlibudowaćpoczuciewspólnotyjakoNaddu-
najscySzwabi(Donauschwaben,PodunavskeŠvabe).Odlat20.skupialisięwokół
Kulturbundu,organizacjikulturalnej,którawkońculat30.stałasiępolityczną
ekspozyturąideologiinazistowskiej.Konsekwencjąprohitlerowskiejpostawy
większościznichpodczasIIwojnyświatowejbyłafalarepresjistosowanychprzez
nowejugosłowiańskiewładze.CzęścispośródponadtrzystutysięcyNiemcówwoj-
wodińskichudałosięuciecprzedpartyzantami,natomiastpozostałychpociągnięto
doodpowiedzialnościzbiorowej,pozbawionoprawobywatelskichiskierowanodo
obozówpracylubdoobozówkoncentracyjnych,apotemzmuszonodoemigracji.
Ichmajątkizajęlinowikolonizatorzy.
WXVIIIw.HabsburgowiepodejmowalikolejnepróbyosiedlaniawWojwodi-
nieprzedstawicieliinnychnarodówzEuropyZachodniej,którzymielibyspecja-
lizowaćsięwuprawiewinorośli,owoców,warzywlubtytoniu.Wysiłkiteokazały
sięjednaknieudane,anowoprzybyliWłosi,FrancuziiHiszpanie(Katalończycy)
ulegaliasymilacji,umierali-klimatwBanaciebyłciężkiibagnisty-albowracali
doswychojczyzn.Rzadkieśladyichobecnościwidocznesąnaprzykładwhisto-
rycznychtoponimach:Seultour,CharlevilleiSaintHubert-czyliwnazwach
osad,wchodzącychobecniewskładwsiBanatskoVelikoSelo.Innymprzykładem
jestMałaBarcelona,częśćdzisiejszegoZrenjanina,wktórejplanowanoosiedlić
Katalończyków.Wostatniejchwiliosadnicyzdecydowalisięjednaknapowrótdo
Wiednia,awwybudowanychdomachzamieszkalizaaklimatyzowanijużNiemcy.
NiecowięcejszczęściamieliprzybyszezCzech,którychniewielkaspołecznośćdo
dzisiajmieszkawkilkuwsiachpołudniowegoBanatu.
OWęgrach,najliczniejszejdziśmniejszościwSerbii,wiadomo,żenaNizinie
PanońskiejpojawilisięjużwkońcuIXwieku,aterenyWojwodinyzamieszkiwali
