Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
Człowiekmilczącybywapostrzeganyjakodzikus.Bertrand,angielskibudow-
niczyepifańskichśluz,uważażeRusowiemająustazrośnięteBodnieużywania
oświeconejmowy”.Toznaczy:mówiącypoepifańskujestdlaczłowiekaZachodu
Bniemy”,jakdlaSłowianinaBNiemiec”.
Milczeniebywateżwymuszone–tojedenzwyraźnychśladówtotalitarnejprze-
mocywopowieściachPłatonowa:miastoGradowjest,jakzauważaodniechcenia
narrator,odcięteodnatury,cicheizdrowepsychicznie.
Pograniczemiędzymowąimilczeniemzajmujepozornieasemantycznemam-
rotanie,naprzykładmodlitwy,albomamrotanieczłowiekaweśnie,świadczące
ojegożyciuwewnętrznym,niedostępnymotoczeniu.Obserwator-podsłuchiwacz
stwierdza,żejestonocorazcichsze,więcśpiącyBjakbysięoddalał”.Mamrocząteż
idącyzzamkniętymioczamiprzezpustynięprzedstawicieleluduDżan(przypomi-
nająoniślepcówzobrazuBreughla),jakbykierowalisięwłaśnietymmamrotaniem.
Płatonowmówi,żeżyjąwyobraźnią.
Posługująsięmowąwewnętrzną.Płatonow,jakwiadomo,wrzeczywistościna-
zywałsięKlimentow,ajegoojciecmiałnaimięPłaton.DlategopasażnatematPla-
tonajesttunajzupełniejnamiejscu.
TowFaidrosiezapisanezostałoSokratejskierozróżnieniejęzykówna:pry-
marny,czyliżywy,rodzącysięwumyśleiwtórny,czylipisany,będącytylkoBwid-
mem”.Wkoncepcjitejbrakujeogniwapośredniego,toznaczyjęzykamówionego.
PodobniemuzykędzieliłPlaton(wTimajosie)nasłyszalnąi–prawdziwiewartą
namysłu–niesłyszalną.Winnymmiejscu,wLiścieVII,odcinającsięodskażonej
wersjiswoichnauk,propagowanejprzeztyranaSyrakuz,formułujeniecoinnyas-
pektniewyrażalności:BNiemateżżadnejmojejrozprawyomawiającejtezagadnie-
niaizpewnościąnigdyniebędzie.Niesątobowiemrzeczydającesięująćwsłowa,
takjakwiadomościzzakresuinnychnauk,alezdługotrwałegoobcowaniazprzed-
miotem,namocyzżyciasięznim,nagle,jakbypodwpływemprzebiegającejiskry,
zapalasięwduszyświatłoipłoniejużodtądsamosiebiepodsycając”.Mamytu
zdecydowanypoglądnaBbiedę”języka,jednakdalekiodrozpaczy.Totylkoostrzeże-
nie,jakwKratylosie,gdySokratespowiada:B(...)jeśliktośposzukującrzeczy,idzie
wśladzanazwami,badaznaczeniekażdejznich,czyniedostrzegasz,żeryzykuje
pomyłkę?”Amłodemuczłowiekowiradził:B(...)badaćtrzebaodważnieigrun-
townie,abyniczegolekkonieprzyjmować”.
TakteżpostępowałPłatonow.Obserwowałludzkiezmęczenie,wyczerpaniesił:
BSercePerry’egozdziczało,amyślostateczniejużzamilkła”.
Wumysłachsnująsięmyśli,alebezsensowneinieczytelne,botworząjesło-
wa,atesąwyzbyteuczuć,jakgdybyBczłowiektennieposiadałserca”.Umierająca
Kirgizkanieotwieraust,aprzezsencośwniejłka–tojejBdziecięcadusza”,adzie-
cięcośćoznaczaniewinność.
To,coodzywasięwczłowiekuwsytuacjiskrajnej,tonajczęściejjegocielesność.
Ciałomówi,aleniestrunamigłosowymi.WwychudzonejGiulczataj–zgrzytają
starekości.
Możnanawetwołać,aletylkowmyślachjakJakowSawwiczzGlinianegodo-
mu.Możnaczekaćnaodpowiedźstaruszki,aletanieodpowiada,tylkoBdyszysło-
wamiwewnątrzsiebie,wpuste,wąskietrzewia”.
Odmowaudziałuwkomunikacjijęzykowejmapotoczneuzasadnienia,to:Bszko-
dasłów”albo:Bniemaoczymmówić”.StróżwRodowodziemajstrastwierdza
żewswoimżyciuBnapróżnowypowiedziałtrzyczwartewszystkichsłów”,ajego
rozmówcaZacharPawłowiczpuszczałzkoleiwszystkomimouszu,boBludzkiesło-
wobyłodlaniegojakszumlasudlajegomieszkańca–niesłyszałgo”.
