Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
AndriejPłatonow
Niczymwbaśni–niemapowszednichkonwencjijęzykowychułatwiających
życiecodzienneibudującychprzystępnyobrazświata.Niemaich,boświatniejest
wygodnymanibezpiecznymsiedliskiem
Językmusijednakczasamizakładaćskorupękonwencjiitakitonowypancerz
narzucilibolszewicy.Byłtojęzykutopii.MichaiłHellerpisze,żePłatonowwpew-
nymmomencieświadomiepodporządkowałmusięizajrzałwjegoprzepaść.Język
tenstanowiłmieszaninęideologiczno-biurokratyczną,posiadałteżswoistądynami-
kęwieloznaczności,wynikającązkapryśnychzmianoficjalnejBliniipartyjnej”.
Oilejednakpisarzeposłuszninadążalizatymskomplikowanympojazdem,
anieposłusznizniegopocichupokpiwali,AndriejPłatonowsamwsadziłrękęwje-
gorozpędzonekoła.TakpowstałWykop,wktórympoturbowanymjęzykiempo-
sługująsięzarównopostaci,jakisamnarrator.
Powłasnychdoświadczeniach,polekturzepracnatematjęzykówtotalitarnych
–nibywszystkotojestdlanasznajomeioczywiste,ajednakkiedyniespodziewanie
językowazmoraożywa,okazujemysiębezradni.DlategowartoczytaćAndrieja
Płatonowa.
Nanajbardziejznanejfotografii,zapewnezlattrzydziestych,możemyspojrzeć
muprostowoczy,aleonpatrzynienanas,tylkogdzieśwdal,wnowoczesność.Uro-
dzonywWoroneżu,wkolejarskiejrodzinie,intelektualista-samoukprzypomina
natymportrecieBaudelaire’a.Zczasem,nakolejnychzdjęciachichobuwidoczne
jestcorazgłębszeudręczenie.
Oczywiściejegoprzyczynysąodmienne.
Płatonowaniepublikowano,alenietobyłonajtrudniejsze,ato,żeniemógł
służyćinnym,coprzecieżuważałzanajważniejszewżyciu.Jednaknikomunie-
potrzebnajesttaofiara.
WwierszuDoniebamipisał:
BNiedoczekamysiędniaświetlistego,
Jakpieśń,którejniktniezaśpiewa”.
AbyzobaczyćtematbraterstwauPłatonowa,musimyoddalićwszystkienasze
skojarzeniazwiązanezsowieckąobudowąwielujegoprzypowieści.Zaufaćmu,boto
byłdobryczłowiek,którychcenampomóc.Przedewszystkimchceleczyćjęzyk.
lektury:
A.Płatonow,Glinianydom...iinneopowiadania,przeł.:I.Bajkowska,I.Piotrowska,S.Polak,
R.Śliwowski.Warszawa1981;
M.Gieller,AndriejPłatonowwpoiskachsczastija,Moskwa1999;
M.Michiejew,MifołogijawmiestopriczinnostiuAndriejaPłatonowa,BWoprosyfiłosofii”
1999,nr10;
cytatyzPlatonawprzekładachM.MaykowskiejiZ.Brzostowskiej.
PiotrMitzner(ur.w1955r.)–historykliteraturyiteatru,edytor,poeta.Od1999rokupracujena
WydzialeNaukHumanistycznychUKSW;kierujeKatedrąModernizmuEuropejskiego.Zajmuje
siębiografiąitwórczościąJarosławaIwaszkiewicza(HaniaiJarosławIwaszkiewiczowie.Esej
omałżeństwie,2000;Naprogu.DoświadczeniereligijnewtekstachJarosławaIwaszkiewicza,
2003),literaturąlatwojny(Biednyjęzyk,2011)ipolsko-rosyjskimikontaktamiliterackimi
(Warszawski„DomekwKołomnie”,2014;WarszawskikrągDymitraFiłosofowa,2015).Edytor
tekstówJarosławaIwaszkiewicza,TadeuszaZielińskiego,LwaGomolickiego,HenrykaJózewskiego
iinnych.
29(3/2019)
