Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KarlDedecius
9
AleksandraRajkowska
O„ideiżyciazawartejwliterach”
Książkajakowolaiwyobrażenie
KarlaDedeciusa
EsejKarlaDedeciusaKsiążkajakowolaiwyobrażenie,zktórymwpolskiej
wersjimożnasięzapoznaćdziękiprzekładowiSławyLisieckiej,powstałjako
przemówienie.Autorwygłosiłjew1990rokupodczasMiędzynarodowychTargów
KsiążkiweFrankfurcienadMenemzokazjiprzyznaniamuprestiżowejNagrody
Pokoju.Wtymsamymrokuzostałorównieżwydanedrukiem.To,cojużnapoczątku
rzucasięwoczy,tozpewnościąnawiązaniewtytule,którybrzmiworyginaleDas
BuchalsWilleundVorstellung,donajważniejszegodziełaArthuraSchopenhauera
Światjakowolaiprzedstawienie(DieWeltalsWilleundVorstellung).Comoże
oznaczaćtakaparafraza?Czymaonawyłączniecharakterretoryczny,czyteżna-
wiązaniedoopusmagnumfilozofajestgłębsze?
BBezcelowegoprojektu,bezprecyzyjnejwizji,niemożna[...]zdobyćnowych
rzeczywistości.Iniebezofiar.Niebezwolnejwolipotemu”1–piszeDedecius,ko-
mentującwtensposóbideęBświatajakowoliiwyobrażenia”.Przykłademjejre-
alizacjijest,jaktwierdzi,transformacjaustrojowaw1989roku:
WSaksonii[...]ideaBświatajakowoliiwyobrażenia”znalazłananaszychoczachobfitującewnastęp-
stwaucieleśnienie.Lud–BMyjesteśmyludem”!–obwieściłswojąwolęidałjakowyrazwyobrażeniu
oświecie,wjakimpragnieżyć.Lipsk,Drezno–aletakżeWarszawa,Praga,Budapesztorazinnemiasta
ikrajenauczyłynas,żetam,gdzieistniejąwolaiwyobrażenia,możliwestajesięrównieżniemożliwe2.
TakierozumienieBświatajakowoliiwyobrażenia”niewielemawspólnego
zSchopenhauerem.Dedeciusbudujenapodstawietejideiswojewłasneznaczenia.
Przedewszystkimwcentrumjegozainteresowaniajestksiążka.Książka,literatura,
przekład–potrzebująBcelowegoprojektu”iBprecyzyjnejwizji”,uktórychźródeł
powinnobyćsumienie:BWiedzaiwspółwiedza,kontrolowaneprzezsumienie,
sąnaszympunktemoparcia,określająnasząpostawę,postawęautora,tłumacza,
wydawcy.Szczęśliwyten,komutowarzysząprzytymsilnawolaikonkretnewy-
obrażenie”3.PatronemDedeciusa,któregomożnapowiązaćzwoląiwyobrażeniem,
jestnieSchopenhauer,lecztłumaczPismaŚwiętego,autorprzekładuznanegopod
nazwąWulgaty–czyliśw.Hieronim.Jeston–jakprzedstawiagoautor–wzorem
takiegotłumacza,którybierzeodpowiedzialnośćzaefektyswojejpracy4.
Gdyczytameseje,przemówienia,tekstyteoretyczneDedeciusa,wiedzącprzy
tymojegodziałalnościprzekładowejorazaktywnościnapolustosunkówmię-
dzynarodowych,uderzyćmoże,jaksilnieróżnepolajegodziałalnościsązesobą
powiązane.RównieżwKsiążcejakowoliiwyobrażeniuwyodrębniająsiępewne
1K.Dedecius,Książkajakowolaiwyobrażenie,przeł.S.Lisiecka,w:tegoż,Szkiełkotłumaczaioko
poety.Eseje,wybór,wstępA.Lawaty,Kraków2013,s.49.
2Tamże.
3Tamże,s.50.
4BJestemprzekonanyotym,żesłowaprzynosząskutki.Napoczątkubyłosłowo.Nakońcujednak
pojawiłysiękonsekwencje.PonieważtłumaczBiblii,pratłumaczHieronimwiedziałotym,upominał
ciąglesiebieiinnych:Respicefnem.Pamiętajokońcu;oskutkach,konsekwencjach,gdypiszesz,
tłumaczysz,wydajesz,mówiszlubinaczejdziałasz”.Tamże,s.49.
