Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szkic
7
sobiezmienićpłećgłównegobohatera.Oileworyginalejesttowyraźniemęski
swallow,otylewwersjihiszpańskiejpojawiasięlagolondrina(jaskółka),która
kochasięwmęskimjunco(trznadlulub,jakwpolskichprzekładach,np.Andrzeja
Tuziaka–wtrzcinie),któryworyginalejestwiotkądamą(reed).Choćtenwybór
translatorskiograniczamożliwośćinterpretacjiprzyjaźniptaszkazposągiem
szczęśliwegoksięciawkluczuhomoerotycznym,towydajesię,żezabiegtłumacza
wynikazdopasowaniaopowieścidouwarunkowańjęzykahiszpańskiego,niezaś
zpruderii.
Borgesakoncepcjatłumaczeniabędzieewoluowaćwrazzjegokoncepcjąlite-
raturywogóle–kwestiatapowracawjegoesejach,takichjakLasdosmaneras
detraducir(Dwasposobytłumaczenia),BHomeryckiewersje”czyBTłumacze1001
nocy”,atakżewuwagachpojawiającychsięwwywiadach,prologachorazopowia-
daniach.Wlatach20.Argentyńczykoświadczałzpełnymprzekonaniem,żewszel-
kaliteraturajestautobiograficzna.Zgodnieztąkoncepcjątłumaczpowinienstarać
sięmaksymalniezbliżyćdoautora,poznaćjegobiografięiprzeżyćjegoemocje.
FigurętakiegotłumaczazdajesięucieleśniaćwłaśniePierreMenard,autorDonKi-
chota,którypróbujenanowostworzyćnapisanyprzezwielkiegomistrzatekst.
WpóźniejszychlatachkoncepcjaliteraturyBorgesawyewoluujewkierunku
wizjiprzedstawionejwinnymtekściezezbioruFicciones–BibliotekaBabel.
Literaturawtymujęciujestbytemistniejącymwjakiejśmierzeniezależnieodpo-
szczególnychliteratów,epifenomenemróżnychtekstów,ośmiornicą,którejmac-
kamisąposzczególneliteraturynarodowe,tworem,którynienależydopisarzy,
aprzeciwnie–doktóregotooninależą.Tonieautorpiszetekst,leczonsamsiępisze
poprzezniego,gdzieśnaprzecięciurozwidlającychsięścieżekkultury.Podobnie
jakwcenionejprzezBorgesateoriiT.S.Eliota,literaturajestzdepersonalizowana,
tekstjestczymśoddzielnymodpisarza.Zadaniemtłumaczaniejestzatemodna-
lezieniepisarzawtopografiiświata,leczwtopografiibiblioteki,czyteżlabiryntu
literatury.Należyzidentyfikowaćprzepływająceprzezniegonurty,targającenim
kulturowewichry,przyswoićsobietoposy,którebyłydlaniegoistotne.
Niewykluczone,żetłumaczzrozumieto,coautorchciałpowiedziećznacznie
lepiejodniegosamego,żepozwoliznaczeniutekstulepiejwybrzmieć.Właśnie
dlategoArgentyńczykdoradzałmłodympisarzomczytanieklasykówwprzekładzie
–abymogliBdocenićto,coistotne,apominąćto,coprzypadkowe”3.Borgesbył
zwolennikiemanalizowaniaprzekładuniejakoBdalekiegokrewnego”oryginalnego
tekstu,jegoskażonejlubniedoskonałejwersji,leczjakorównoprawnegotekstuli-
terackiego.Możesięzdarzyć,żebędzieongorszyodoryginału,możejednakokazać
sięlepszy.Cociekawe,idośćkontrowersyjne,tłumaczwinienwtejkoncepcjibyć
wiernynieautorowi,czyteżoryginalnemutekstowi,leczniejakojegoidei–ma
więcprawokorygowaćpisarzaipoprawiaćniedociągnięciajegostylu.Oilepisarz
Bwymyśla”swoichpoprzedników,ofiarowującnowykluczdointerpretacjiich
tekstów(videKafkaijegopoprzednicy),otyletłumaczmożeBwymyślać”swojego
autora.Dziełojestbowiemważniejszeodpisarza,tłumaczaczyczytelnika.Tłumacz
winienpotraktowaćjejakoszkic,którywprzekładziemożnaudoskonalić.Przykła-
dowoBorgesprzedkładałhiszpańskiprzekładpoematuPaulaValéry)egoCmentarz
morski,niemieckiprzekładBKwiatówzła”iangielskietłumaczenieDonKichota
nadtekstyoryginalne.SpośródprzekładówBaśni1001nocynajmniejlubiłten,
któryuważałzanajwierniejszy–niemieckietłumaczenieLittmanna,który–jak
piszeBorges–Bnieumiałbyskłamać”.
3BorgesandSorrentino,SieteconversacionesconJorgeLuisBorges,s.239,za:Invisiblework...,s.14.
