Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Konceptualizacjaemocjiwwybranychtradycjachfilozoficznych
takżenainnedyscyplinynaukowe,zarównohumanistyczne(filozofia,literaturo-
znawstwo),jakispołeczne(ekonomia,socjologia,prawo).Etymologicznietermin
Uemocje”wiążesięztrzewiowymuczuciem–zawierawsobieodniesieniedociała
(fizycznejreakcji),ruchu(zarównowewnętrznegoporuszenia,jakizewnętrznej
reakcji,działania)
37
.Wjęzykupolskimtermintenjestużywanynaokreślenie
uczucia,wzruszenia,podniecenia,wzburzeniaczyprzeżyćuczuciowych,takich
jakgniew,radość,żalitp.DziśterminUuczucia”jestczęściejużywanywlitera-
turze,aterminUemocje”wdyskursienaukowym,cojestniewątpliwieefektem
wspomnianejwyżejdominacjiparadygmatuscjentystycznegoopartegonabada-
niachempirycznych.Wartojednakpamiętaćoinnychmetodachbadańprzeżyć
psychicznych,któremajądługątradycjęiwniosłyogromnywkładwrozwójmyśli,
wtymanalizypojęciowe,introspekcja,fenomenologia,hermeneutyka,narracja.
Metodytebędąznaczniebardziejprzydatnewtejksiążceniżbadaniaempiryczne,
gdyżkluczoweznaczeniedlazrozumieniaroliprzeżyćpsychicznychwkształto-
waniuifunkcjonowaniuprawamato,jakrozumiemysiebieijakinadajemysens
naszymdziałaniomiprzeżyciom,anieto,jakiesąichprzyczynybiologiczneczy
doświadczeniacielesnetowarzszącetymprzeżyciom,oczymbędziejeszczemowa.
Wjęzykuprawnymiprawniczymużywanodotychczasgłównieokreśleń:
Uuczucia”(np.obrazauczućreligijnych,art.196k.k.),Upoczucie”(poczuciezagroże-
nia,poniżenialubudręczenia–art.190a§1k.k.,społecznepoczuciesprawiedliwo-
ści–art.53§2k.k.),Uafekt”(zabójstwowafekcie–art.148§4k.k.)
38
,Uwzburzenie”
(łagodzącewymiarkarywprzypadkuprzekroczeniaobronykoniecznej–art.25
§3k.k.).TerminUemocje”zacząłrozpowszechniaćsięwdoktrynieprawniczej
stosunkowoniedawno,główniewkontekściepsychologicznymipedagogicznym
(wprawnychregulacjachprogramówoświatowychitp.).Prawnaochronadóbr
osobistychwiążesięzesferąuczuć,rozpatrywanąjakosferaprawniechronionych
wartościokonotacjimoralnej,stądteżwprzedwojennymprawiepolskimposłu-
giwanosiępojęciemUkrzywdamoralna”(art.157§3,art.165§1,art.166k.z.)
39
wodniesieniudozadośćuczynieniazacierpienia,któreniemająfizycznegocha-
rakteru,alecharakterduchowyipsychiczny.Słowomoralnypochodziodłac.mo-
res–coznaczycharakter,obyczaje,zwyczaje.Użycietegookreśleniawkontekście
krzywdywiążesięzwyraźnymodniesieniemcierpieniaczyponiesionychstratdo
stanuduchaorazwartości–wskazujetonautratęczegoś,costanowiłoistotnądla
37
Kopalińskizwracauwagęnato,żepolskiterminUemocja”pochodziodfrancuskiego
émotion(wzruszenie),którywywodzisięzémouvoir(poruszać,wzruszać)odłac.e(x)movēre(poru-
szać,odsyłać).
38
TerminUzabójstwowafekcie”funkcjonujewdoktrynieprawniczejiorzecznictwiena
określeniezabójstwaspełniającegoprzesłankiprzewidzianewart.148§4k.k.Wsamymprzepisie
KodeksukarnegoniepojawiasięterminUafekt”,mowatamjedynieoUsilnymwzburzeniu”.
39
PatrznatentematL.Bosek,Odpowiedzialnośćcywilnanapodstawieart.446
2
k.c.–uwagi
wstępnenatleorzecznictwaSąduNajwyższego,UPrzeglądPrawniczyAllerhanda”2021/4(2),s.362;J.We-
sołowska,Prawna…
28
