Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Konceptualizacjaemocjiwwybranychtradycjachfilozoficznych
charakteremigłębią,akluczoweznaczeniemapoziomichprzeżywania,oczym
będziemowadalej.
2.Emocje,rozum,moralność
Wieluwspółczesnychfilozofówemocji,zwłaszczazkręguanglo-amerykańskiego,
wskazujenasilniezakorzenionąwnaszymmyśleniuopozycjęmiędzyrozumem
aemocjami.RobertSolomonnazywatoUmitemnamiętności”(themythofthepas-
sions)
41
,aAntonioDamasioUbłędemKartezjusza”
42
.JakwskazujeDixonwswojej
fascynującejhistoriinarodzinwspółczesnejkategoriiUemocji”,wieleobecnychspo-
rówdotyczącychdychotomiimiędzyrozumemaemocjamijestwynikiemodejścia
wczasachnowożytnychodfilozofiichrześcijańskiej,aniepokłosiemfilozofiian-
tyczno-chrześcijańskiej,jakwielufilozofówniesłusznietwierdzi
43
.ZdaniemDixona
wrazzporzuceniemobecnychwfilozofiiprzednowożytnejrozróżnieńmiędzy
uczuciaminaturypobudliwejizmysłowej,związanymiznaszymciałem,auczu-
ciamipsychicznymi,związanymizwolą,orazzastąpieniemichjednąwspólnąka-
tegoriąUemocji”zredukowanostopniowoemocjedocielesnychiniekognitywnych
doznań.WodpowiedzinatenXIX-wiecznyredukcjonizmfilozofowieikognity-
wiścidokonaliponownegoodkryciazapomnianychkategoriiemocji,uwzględnia-
jącychichpoznawczycharakter,domagającsięrehabilitacjiemocjiwwiekuXX.
Wartowięcprzyjrzećsię,jakfilozofowiepostrzegalirelacjęrozumuiemocji,by
zrozumieć,skądwziąłsięwspółczesnymitirracjonalnychemocji.
Częstowdyskusjachnadrelacjamimiędzyrozumemaemocjamiodwoły-
wanosiędoróżnychkoncepcjiontologicznychdotyczącychrelacjimiędzyduszą
(późniejumysłem)aciałem,wskazującnatrzygłówne:dualizm(Platon,Augustyn,
Kartezjusz),holizm(Arystoteles,TomaszzAkwinu),monizm(Spinoza,Hobbes,
deLaMettrie,Nietzsche)
44
.Zpewnościąistniejesilnyzwiązekmiędzykoncepcją
człowiekaarozumieniememocji,jednakżeżadnaztychkoncepcjinieprzekłada
sięwprostnakonkretneujęcierelacjimiędzyrozumemaemocjami.Zakładając
dualizmduszyiciała,nietrzebazakładaćjednocześnieopozycjimiędzyrozumem
41
R.C.Solomon,ThePassions.EmotionsandtheMeaningofLife,Indianapolis–Cambridge1983,
s.9.
42
A.Damasio,BłądKartezjusza.Emocje,rozumiludzkimózg,przeł.M.Karpiński,Poznań2003,
s.272–277.
43
T
.Dixon,From…,s.2–4.
44
Najczęściejwkontekścietzw.problemupsychofizycznego(mind-bodyproblem)przyjmuje
siępodziałnateoriemonistyczne(materializm,idealizm)idualistyczne(interakcjonizm,parale-
lizm,hylemorfizm).KoncepcjaArystotelesa(hylemorfizm)jestwówczasjednązodmiandualizmu
(R.E.Brennan,Thomisticpsychology.Aphilosophicanalysisofthenatureofman,NewYork1952,s.64–84).
ZkoleiJ.Jaśtalwyróżniateoriedualistyczneiholistyczne.Proponowanetupodejściejestsyntezą
tychpropozycji.
30
