Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Konceptualizacjaemocjiwwybranychtradycjachfilozoficznych
przezpożądanie;tylkostawiającrozumowiopórnamiętności,wciążjeszcze
wtejnamiętnościtkwi,aznowużpoddającsięnamiętności,widziwświetle
rozumuswójbłąd”820
Plutarchkrytykowałzarównostoickiideałbeznamiętności,jakistoickiezałożenie,
iżnależyobarczyćnaszeuczuciawiną.Twierdził,żeuczuciasąważne,bo:UGdy-
byzaśuczuciacałkowicieusunąć,oiletowogólebyłobymożliwe,uwieluludzi
rozumokazałbysięzbytopieszałyignuśny,jaksternik,kiedywiatrwżaglach
ustaje”
83
.Uważał,iżprawodawcysąświadomitejmotywacyjnejroliuczuć,która
Udodajepodnietyrozumowi”iztegowzględuwprowadzajądoustrojówpaństw
czynnikiocharakterzeafektywnym,jakambicja,współzawodnictwo,oddanieitp.
Wbitwachnaprzykładnamiętnościodgrywająjeszczewiększąrolęniżwsztuce,
angażującuczestnikówiwyzwalającwnichzarównonajwyższecnoty,jakiich
przeciwieństwa.Twierdziłteż,wśladzaArystotelesem,żeuczucianiesąanidobre,
anizłe,alepotrzebująwychowania,bynabrałyumiaru.
Myślstoickacieszyłasięnaprzestrzeniwiekówdużymzainteresowaniem.Jej
znaczenienasilałosięwczasachniepewności,wojen,dyktatur,kiedyideałmędrca,
któryodwracasięodokolicznościzewnętrznychikierujekuwłasnemuwnętrzu,
wktórymmożeosiągnąćspokójducha,wydawałsięszczególnieatrakcyjny.Wśród
myślicielinawiązującychdomyślistoickiejwartowspomniećMontaigne’aoraz
Spinozę.Wczasachwspółczesnychmyślneostoickawkontekściebadańnademo-
cjamijestprezentowanawteoriiemocjiokreślanejmianemUjudgmentalizmu”,
wktórejutożsamiasięemocjezsądami,oczymbędziemowadalej.MarthaNuss-
baumjestjednymznajbardziejznanychprzedstawicielinurtu,któryprzejmuje
odstoikówrozumienieemocjijakosądów,jednakżeNussbaumłączyjezArysto-
telesowskąkoncepcjąszczęścia,odrzucającstoickiideałapatii
84
.Stoickieanalizy
emocjisąteżprzedmiotemzainteresowaniaibadańwspółczesnychpsychologów,
kognitywistów,którzyuznająpoznawczykomponentemocji,jednakżeniespro-
wadzająemocjidomyśli
85
0
2.2.Średniowiecze:św.Augustyniśw.TomaszzAkwinu
Św.AugustynpozostawałpoddużymwpływemfilozofiiPlatona,aśw.Tomaszpo-
szedłtropemfilozofiiArystotelesa,dokonującjejwyrafinowanejsyntezy.Przeno-
szącfilozofięgreckąnagruntchrześcijański,obajfilozofowieodrzucalinegatywne
82
Plutarch,Ocnociemoralnej[w:]Moralia(wybór),t.1,przeł.Z.Abramowiczówna,Warszawa
1977,s.27–28.
83
Plutarch,Ocnocie…,s.39.
84
M.C.Nussbaum,UpheavalsofThought.TheIntelligenceofEmotions,Cambridge2003,s.4in.
85
K.Branicki,Stoickateoriawartościapsychopatologia.Czyideałapatiimacharakterneurotyczny?,
UDiametros”2006/10,s.1–21.
40
