Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
łobyćefektemwyzbyciasięprzesąduomożliwościkontrolowaniawłasnego
życiaorazjednoczesnegoprzyjęcianuniwersalnejideisiebieiswojegoumysłu
jakoczęściBoga”
9.
Zfilozofównowożytnychnajwiększezasługinarzeczpodkreśleniawagi
emocjidlamoralnego(aprzeztodobrego)ludzkiegożyciaprzypisujesiętakim
teoretykomuczućmoralnych,jakShaftesbury,Butler,Hutcheson,HumeiSmith.
Tateoriadałapoczątekrefleksjinadnaturąemocjonalnegoaktuwartościującego
orazcharakteremwartości,któramuodpowiada.Sednemdokonanegowtymuję-
ciuteoretycznymnprzewrotu”jestpodważeniewyłącznegostatusurozumu
wdziedzinierozstrzygnięćmoralnychprzezzałożenieodrębnegoodeńnzmysłu
moralnego”emocjonalnejzdolnościdokonywaniarozróżnieńmoralnych.
Dziękitejzdolnościczłowiekrozpoznajeniezależneodniegodobromoralne
(Shaftesbury,Hutcheson,Butler)bądźnawettodobrotworzy(Hume)
10.Wkon-
sekwencjiludzkienamiętności,widzianejakomotywującedodobrego(lubzłe-
go)działania,traktowanebyłyjakopodstawowedlaetyki.
Takżewramachfilozofiiwspółczesnejniebrakujefilozofówświadomych
wagiemocji(iszerzejnamiętności
11)dlajakościludzkiegożycia.Nietzsche
wnamiętnymcharakterzepasjiżyciawidziałźródłotego,conaprzestrzenidzie-
jówbyłowielkieiwzniosłe.FranzBrentano,akcentującintencjonalnośćwszel-
kichzjawiskpsychicznych,wtymemocjonalnych(naktówmiłościiniechęci”
zorientowanychnadobro),pracowałnadstworzeniemsystemumoralnegoopar-
tegonaemocjach.Kluczoweznaczenieemocjidlaludzkiejegzystencji(azatem
idlaludzkiejszczęśliwości)podkreślaMaxScheleriPaulRicoeur.Wagęnna-
strojów”jakowłaściwychludziomsposobówndostrajaniasiędoświatapodno-
siłHeidegger.Nowy,negzystencjalny”wymiarnadałabadaniomfenomenu
emocjikoncepcjaSartre’aprzedstawiającaemocjejakonmagicznetransformacje
świata”swoistestrategieradzeniasobiezeświatem.
Osobnąkartęwewspółczesnychfilozoficznychbadaniachemocjistanowi
ukształtowanypodwpływempozytywizmulogicznegoemotywizm.Tometa-
9R.C.Solomon,Filozofiaemocji,s.24.Wydajesię,żeSolomonakoncepcjaduchowościja-
kometaemocjirozszerzającejperspektywęegocentryczniezorientowanegonJa”możebyćwidzia-
najakowjakiśsposóbzainspirowanaSpinoziańskąideąbłogości.
10KorzystamtuzujęciateoriizmysłumoralnegozaproponowanegoprzezHannęBuczyń-
ską-Garewicz(por.H.Buczyńska-Garewicz,Uczuciairozumwświeciewartości,ZakładNaro-
dowyim.Ossolińskich,Wrocław1975).Wramachtejteoriiwyróżniaonadwazasadniczesposo-
bypojmowaniauczućwichfunkcjiwartościującychprzeżyć.Wpierwszymznichuczuciejest
intuicyjnympoznaniemniezależnegoodpodmiotudobramoralnego(Hutcheson,Shaftesbury,
Butler).Wdrugimnatomiastuczucierozumianejakosubiektywneiniepoznawcze(tj.nieskiero-
wanenaniezależneodeńdobro)samotodobrotworzy,ponieważopróczdoznaniaprzyjemności
niemainnegodobra(Hume).
11nNamiętności”wrozumieniuSolomona,tzn.pragnień,emocjiinastrojów.
9