Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
CzęśćI.Empatiaamoralność
Orientacjagodnościowa
Problematykaempatiirozważanawkontekścieprospołecznejorientacji
moralnejstanowitematbardzoszeroki,orientacjatabowiemwsposób
bezpośrednidotyczystosunkudodrugiegoczłowieka(ztegowzględu
niektórzyautorzy,jakIjaLazari-Pawłowska
17
czyMoritzSchlick
18
,uważają,
żestanowiona„zrąb”pojęciamoralności).Związekproblematykiempatii
zorientacjągodnościowąwyglądazupełnieinaczejizależywdużymstopniuod
sposobudefiniowaniatejorientacji.Podstawądefinicjiprzyjętejwewspomnianej
jużksiążceOrientacjemoralne.Próbatypologiiiwkilkunawiązującychdoniej
tekstachbyłozałożenie,żetym,cowyróżniaorientacjęgodnościową,jest
przekonanie,żeczłowiekmaprawodoobronypewnejformywłasnegodobra,
jakimjestwłasnagodność,honor,dobreimięitp.Cowięcej,żedobrotowdość
powszechnymodczuciu,zarównoobecnie,jakiwinnychepokach,anawet
winnychkulturach,stanowiwartośćmoralną.Założenietomożebudzić
zastrzeżenia,czegoprzykłademjestopiniaJanuszaMariańskiego,który,
omawiającwswoimpodręcznikuwyróżnionewewspomnianejprzedchwilą
książceorientacje,stwierdził,że„możnamiećwątpliwościcodointerpretacji
[wowejksiążce-K.K.]moralnościgodnościowej.Propozycjawyłączeniaze
sferytejmoralnościwartościinormpodyktowanychgodnościąidobrem
innegoczłowiekaizaliczenieichdomoralnościprospołecznejnadają
moralnościgodnościowejwyraźnieindywidualistycznąinterpretację.Niesłużą
harmonizowaniudobraindywidualnegozdobremwspólnym,obowiązków
moralnychwobecsiebieiwobecinnych”
19
.Uzasadniającswojestanowisko,
autorpowołujesięnadyrektywę:„Miejgodnośćiszanujcudzą”,którąMaria
Ossowskapotraktowałajakokonkluzjęswoichrozważańnadgodnością
20
.
WątpliwośćwyrażonaprzezJanuszaMariańskiegowymagakrótkiego
komentarza,ponieważzpunktuwidzeniaproblematykiempatiimaonaistotne
znaczenie.OtóżMariaOssowskastaławprawdzienagruncieprzytoczonejtu
formuły,gdyrozważałarolę,jakągodnośćodgrywawmoralności,ale
jednocześniejużwPodstawachnaukiomoralnościpodkreślała,żewmoralności,
wbrewpowszechnymwyobrażeniom,istniejąróżneobszary,któreniedająsię
sprowadzićdowspólnegomianownika.Jejkoncepcjadwóchpionów
wmoralnościjestrozwinięciemtejmyśli
21
.Mojawłasnakoncepcjaróżnych
orientacjimoralnych,choćwyrosłaprzedewszystkimzbadańempirycznych,
17
I.Lazari-Pawłowska,Opojęciumoralności,w:tejże,Etyka.Pismawybrane,Ossolineum,
Wrocław1992.
18
M.Schlick,Zagadnieniaetyki,tłum.M.Kawczak,A.Kawczak,PWN,Warszawa1960.
19
J.Mariański,Socjologiamoralności,WydawnictwoKUL,Lublin2006,s.468.
20
M.Ossowska,Normymoralne.Próbasystematyzacji,PWN,Warszawa1970,s.73.
21
M.Ossowska,Dwapionywmoralności,w:tejże,Oczłowieku,moralnościinaucemiscellanea,
Warszawa1983.
