Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
RozdziałII.Zagadnieniametateoretyczne
maznaczeniedlanauki,którejjestmetanauką,bonp.intuicjonistaodrzuca
matematykęklasyczną,fizyk-determinista(np.Einstein)oczekujeczegośinnego
odteoriifizykalnychniżfizyk-indeterminista(np.Heisenberg),ahistoryk
podzielającyindywidualizmwpoglądzienasprawstwowydarzeńdziejowych
inaczejprzedstawiadzieje,niżtoczynibadaczuznający,żedziejezależąodgrup
społecznych,anieodjednostek.Natoodpowiem,żeowepoglądymetanaukowe
odgrywałyraczejrolęheurystycznąniżuzasadniającą.
Zawszemożnaoczywiścieprzyjąćjakąśdefinicjęnaukowości,mniejlub
bardziejarbitralną.BrentanoiTwardowskiuważali,żewystarczy,byfilozofia
uzasadniałaswetezytak,jaktypowanaukaprzyrodnicza,aletookazałosiętylko
projektem.Fenomenologiajakosupernaukasamaskompromitowałasiębrakiem
zgodywsprawietakważnychrzeczy,jakto,czyświatjestkorelatemświadomości
czynie,pomimo,cotrzebaznaciskiempodkreślić,jednomyślnościsamych
fenomenologówwsprawiemetody(jaktowięcjest,żetasamametodaitesame
założeniawyjścioweprowadządotakrozbieżnychwyników;pytałemotowielu
fenomenologów,ależadennieumiałpodaćodpowiedzi).PrzeświadczenieRus-
sellaiKołaWiedeńskiego,żefilozofiajakonaukajestczęściąlogiki,teżokazało
sięnieporozumieniem.Wszystkotopokazuje,żefilozofianiejestnaukąwtakim
sensiejakmatematykaczynaukiempiryczne,leczżesłowem'nauka,możnasię
posługiwaćrozmaicie.Gdyjednakprzeznaukęrozumiesięmatematykęplus
naukiempiryczne,totrudnonieprzyznaćracjigłębokiejuwadzeWittgensteina,
żefilozofiajestalboponadalboponiżejnauki,alenigdyobok.Wszelako,jeszcze
razpowtarzam,niewidaćpowodu,byztegofaktuczynićtragedię.Filozofiamoże
byćjednakuprawianalepiejlubgorzej.Oileprzyjmiesię,żezadaniemfilozofa
jestm.in.argumentacjazatymczyowym,filozofiaanalitycznadostarcza
relatywnienajlepszychsposobówrealizacjitakiegoprzedsięwzięcia.Wzwiązku
zzarysowanąsytuacją,zbytniewnikaniewkonsekwencjewypływająceze
znaczenianazw'teoriapoznania,,'epistemologia,czy'gnoseologia,jestzajęciem
chybionym.Rozważmytakiotopogląd(Łubnicki1948,s.1):
Nazwę„teoriapoznania”(poniem.:„Erkenntnistheorie”[dlaporządkuprzypomnę,że
ReinholdużyłnazwyTheoriederErkenntnis-J.W.])wprowadziłkantystaiteista
ErnestReinhold(w1832r.)-przyznaćtrzeba,żeniezbytfortunnie.Przedmiotbowiem
tejnazwyjestnietylkoogólnąkonstrukcjąwyjaśniającą(cousprawiedliwiałoby
metodologicznienazwę:„teoria”),leczjestnauką[...].Dlategoteżnależyniewątpliwie
uważaćzaodpowiedniejsząnazwę[...]:gnoseologia=naukaopoznaniu).
Powstanieterminologiijestjednakściślezwiązanezużyciemwyrażeń
występującymwdanejepoce.TheoriewznaczeniuprzyjętymprzezReinholda
odnosiłasięniedokonstrukcjiwyjaśniającej,aledorozważania(N.Łubnicki
zresztąprzypomniałtensenssłowa'teoria,)czegoś.Dalszepartieksiążki
Łubnickiegowcalenieprzekonująotym,żeteoriapoznaniajestnauką,bokreśli
onobrazjejjakodyscyplinyfilozoficznej,awszczególnościzagadnieńdoniej
należącychirozmaitychproponowanychwzwiązkuztymrozwiązań,wszystko
takżezwłasnegopunktuwidzenia.Itakjestwkażdymznanymmiopracowaniu
