Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Epistemologiajakofilozoficznarefleksjanadpoznaniemiwiedzą
Takrozumianaepistemologiamusiuwzględnićszerokiekontekstypo-
zateoretyczne,wjakichwystępująjejgłównekategorieorazrzeczywiste
problemy,którymiwinnasięzająć.Powinnawięcwzbogacaćtreściowo
izakresowoswójprzedmiotbadań,ukazując,jakzłożonymiiróżnorod-
nymizjawiskamisączynnościpoznawaniaiichwyniki-różnerodzaje
itypywiedzy-orazpodmiotpoznający.Nieodzownejestwyjściepozaro-
zumieniepoznaniajakoprostego,intelektualno-zmysłowegoaktu,chwy-
tającegoswójobiektbezzwiązkuzinnymiczynnościamipraktycznymi.
Koniecznejestponadtoopisanie,jakimuwarunkowaniom(społecznym,
kulturowym,technicznymitp.)onepodlegają.Wspełnianiutegozada-
niapowinnastosowaćnowetypyanaliz,któreuzupełniłybytradycyjne,
klasycznemetodypojęciowo-kategorialneoempiryczne,porównawczo-
syntetycznestudiaprzypadkówspołeczno-historycznych,wktórychpo-
znanieiwiedza,odgrywająckluczowąrolę,sąokreślane(definiowane
ioceniane)przeztakieczynnikijakstrukturaspołeczna,wtymjejinsty-
tucjeiorganizacje,atakżetechnikaczysystemyiśrodkikomunikacyjne.
Dziękitemuepistemologiawprowadziłabydoswoichujęćikonceptua-
lizacjiempirycznebadaniasocjologiczno-antropologiczneiszerokąper-
spektywękulturowo-cywilizacyjną,nieograniczającsięprzeztododo-
tychczasowychwąskichujęć.
Program,jakimogłaby(powinna)epistemologiarealizować,wyra-
ziłbymwpostacinastępującejformuły(planuswoistejdrogidoprzeby-
cia):wmetateoretycznympunkciewyjścia(1)dokonaćrozważnejrewi-
zji(przedefiniowaniaiposzerzenia)przedmiotuswoichbadań(kategorii
epistemicznych-wiedzy,prawdy,pewności,aletakże-niewiedzy,igno-
rancjiczyniepewności),wtymrównieżwzbogacićmetodyicele,abyna-
stępnie,jużwpunkciedojścia,wspierającsięprzytymnaempirycznych
badaniachzapożyczonychznauk,(2)dokonaćpogłębionejanalizyioce-
nyfenomenuludzkiegopoznawaniaiwiedzy,abywkońcu(3)rozpatrzyć,
jakrównieżprzewidziećpozateoretyczneskutkianalizteoriopoznawczych
dlanauki,techniki,społeczeństwaikultury.Inaczejmówiąc,epistemolo-
giawinnadokonaćkrytycznej(wsferzemetateoretycznychanaliz)samo-
oceny,zanalizowaćwoparciuonaukowewyniki(dziękiwłaściwemusobie
sproblematyzowaniu)specyfikępoznawaniaiwiedzy,atakżesformułować
prognozyiocenypoznawczychzjawiskzuwzględnieniemichszerokie-
gokontekstu.Wtakisposóbepistemologiamożebyćzarównoopisowa,
jakinormatywna,pozostaćwiernatradycji,aleteżbyćotwartanaprzy-
szłezmiany.Łatwozauważyć,żezarysowanypowyżejprogram(powie-
11
