Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teatrumlinguae:teatr,język,metafora___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
__
29
nwspółkonstytuowaniaświataprzezludzkość”
12
.Wwymiarzejednostkowym
konkretnyobrazpowstajewefekcieszczególnegowyboru,jakiegojego
twórcadokonujedlaprzedstawieniaokreślonych,konkretnychtreści.
Objaśniającspecyfikęprzedstawieniateatralnegowzględempojęciaob-
razu,odwołujesięprzywoływanywyżejHeidegger:
Zupełniecośinnegoniżgreckiodbiórznaczynowożytneprzedstawianie,którego
senswyrażononajwcześniejsłowemrepraesentatio.Przedstawiaćoznaczatu:coś,co
istnieje,stawiaćnaprzeciwsiebie,odnosićdosiebie-przedstawiającegoiwtłaczać
wtakieodniesieniejakomiarodajnyobszar.Tam,gdzietaksiędzieje,człowiekzy-
skujeobrazbytu.Kiedyjednakczłowiekwtensposóbobrazuzyskuje,samprzenosi
sięnascenę,tzn.wotwartykrągtego,coprzedstawiane,powszechnieipublicznie.
Tymsamymczłowiekczynizsiebiescenę,naktórejbytmusisięodtądprzed-stawiać,
prezentować,tzn.byćobrazem13(podkr.E.T.).
Idearepraesentatio,przed-stawienia,obrazubytu,pojawiasięexpressis
verbisw(przywoływanejprzezAnnęKrajewską14)książceamerykańskiego
socjologaErvingaGofmanaCzłowiekwteatrzeżyciacodziennego15.Jakwiado-
mo,zdaniemGofmanazachowaniajednostkiludzkiejwinterakcjizewspól-
notą,doktórejtajednostkanależy,możnaprzyrównaćdodziałaniaaktora
grającegookreślonąrolęnateatralnejscenie.Wżyciowymemploitychróljest
wiele,akażdazależyodkontekstu,wktórymodbywasięnprzedstawienie”.
Jednostkajestjednocześnieaktoremiwidzem;odgrywaniekolejnychndra-
matów”jestkoniecznymwarunkiemwłaściwegofunkcjonowaniawspólnoty
ispołeczeństwa,aistotnyelementnwystępów”stanowiautoprezentacjaakto-
ra,wpisanawokreślonykontekstspołeczny.ŻYCIECODZIENNETOTEATR,
mówiGofman,ijesttomyśloczywiścienienowa,oczymświadczychoćby
mnogośćpotocznychwyrażeń(nwypaśćzroli”,nspuścićzasłonę”,nzgrywać
się”,ngraćrolęX”itp.),którychwszyscyużywamywcodziennejkomunikacji.
Wkontekścieniniejszychrozważańważnejestjednakcośinnego:podobnie
jakLangacker(językoznawca),Gofman(socjolog)wykorzystujeteatralną
metaforę,i–jakLangacker–rolęaktoranasceniepowierzazwykłymużyt-
kownikomjęzyka,którychdyskurstrudnobyłobynazwaćsztuką.Aleoni
takżeprzedstawiają/przed-stawiają.Ichfunkcjąipotrzebąteżjestn»Lustro
sceny«[–]jednoznajbardziejtradycyjnychinajstarszychwyobrażeńnazy-
wającychfunkcjęipotrzebęteatru”16.
12A.Duda,op.cit.,s.274.
13
M.Heidegger,Czasświatoobrazu,przeł.K.Wolicki,1950[1938],[online]http://sady.
up.krakow.pl/fil.heidegger.czas.swiatoobrazu.htm[dostęp:20.06.2021].
14A.Krajewska,op.cit.,s.15.
15E.Gofman,Człowiekwteatrzeżyciacodziennego,przeł.P.Śpiewak,H.Datner,Warszawa
2020[1956–59].
16D.Kosiński,Jutrobezpowrotu,nTygodnikPowszechny”2002,20(3749),s.69.
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
