Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Estetykaliteracka-arcydzieło-Ingarden
9
przejdziemydopercepcjizwiązkujakościowego,nadbudowu-
jącegosięnatworachkażdejzukonkretnionychwarstwdzieła,i-przez
ichuorganizowanie-dowizjiowejprostejjakościostatecznejcałości.
Musimytubyćzautoremwspółodkrywcamiswoistychjakości,zau-
torem,którystworzyłwswymdzieleniezbędnewarunkiichodkrycia
(oiledziełosięnudało”),nzaklął”je-niejako-wswojedzieło,alektóry
niemożenamtychjakościpokazaćbeznaszegowspółudziału.Wielu
czytelnikównieumiezdobyćsięnatenwysiłek,żebyuchwycićwdziele
literackimto,costanowiojegoistociejakodziełasztuki.Czytelnicytacy
znajątylkopewienmartwyizimnyszkieletdzieła,obcujązczymś,co
jeszczenieposiadaostatecznejjednolitościaniindywidualnegooblicza.
Trudnośćtakiejpercepcjidziełaliterackiegoobejmującejjegoswo-
istącałośćwystępujewówczas,gdymamydoczynieniazarcydziełem.
Wydajesiętonapozórparadoksalne,albowiemarcydzieławłaśnie
posiadająnajwiększąsiłęujarzmianiaczytelnikaiwprawianiagowstan
współtwórczejemocjonalnejwrażliwości,przyktórejadekwatnaper-
cepcjaestetycznadziełamożesięudaćstosunkowonajłatwiej.Wszelkie
arcydzieła,awięctakżeliterackie,odznaczająsięjednakzarazemtak
wysokimstopniemorganicznościbudowy,jejniesłychanejspoistości,
iżusunięcielubspaczeniewpercepcjichoćbypodrzędnegoszczegółu,
anierazmusisprawić,żemiastswoistejpostacicałościdziełapojawisię
wpercepcjijakieśzniekształconetorso;towłaśnie,cowdzieleistotne
ijedyne,znikniewogólezpolaestetycznegodoznaniaczytelnika.
Tymczasem-jaktowynikazdotychczasowychwywodów-zespół
aktówiprzeżyć,któresąniezbędnedozrekonstruowaniadziełalite-
rackiego,jestogromnieskomplikowany,zawierawsobiewieleróżno-
rodnychczynników.Toteżjestniezmiernietrudnospełnićtewszystkie
przeżyciaiaktywtensposób,abynigdzieniedoszłodopewnychnie-
właściwychprzesunięćlubniedociągnięćiżebyprzeztozestrójwarstw
ipolifoniawystępującychwnichwartościestetycznychniezostałani-
gdzienaruszona.Przytym,choćarcydziełaodznaczająsięnierazpro-
stotą,przejrzystościąikrystalicznąharmonijnościąbudowy,tojednak
wyrastajązarazemponadpoziomzjawiskprzeciętnych,wielokrotnie
spotykanych,stanowiątwórwyjątkowy.Wymagająwięcodczytel-
nikadlawiernejichpercepcjiwzniesieniasięnadpoziomwłasnejprze-
ciętnościinastawieniasięnawartości,którestająsięwidocznejedynie
przynatężeniuazarazemskupieniużyciapsychicznego.Nadtodomagają
