Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Estetykaliteracka-arcydzieło-Ingarden
Problematykataklogicznieiprecyzyjniewyodrębnionaprzez
teoretyka,sygnującaogromneobszarykwestiinależącychdofi-
lozofiiliteratury,połączonajestzzagadnieniemarcydzieła-jako
najważniejszymmateriałemegzemplifikacyjnym.
RomanIngarden,niepoświęcającosobnejpracyteoriiarcy-
dzieła,zdawałsobiedoskonalesprawęzdoniosłościzagadnień
znimzwiązanych.Przywołujęjeden,byćmożebezpośrednionaj-
bardziejnośnyfragment,dotyczącywłaśniearcydzieła(wdrugiej
częścifragmentu,podczasgdypierwszajestkoniecznymprzygo-
towaniemgruntu):
Dopierounaocznieniesobiepodwpływemdziełajegonidei”od-
słanianamjewjegoostatecznejorganicznejbudowie.Trzebawtym
celuwyczuć,jakiefunkcjesłużebnespełniająposzczególneelementy
dzieła,iwziąćjewtychfunkcjach.Powiadamnwyczuć”,albowiemnie
chodzituoto,byzrobićjeprzedmiotembadania,leczjedynieoto,by
umiećskorzystaćznich,zaktualizowaćje,żebyonedoprowadziłydo
odsłonięcianaczelnejideidzieła.Dopierowówczasujawnisięostateczna,
swoista,prostajakośćcałościdziełajakojedynego,niepowtarzalnego
indywiduum.
Wymagatoodczytelnikanietylkowrażliwościnawystępujące
wdzielejakości,zwłaszczaestetyczniedoniosłe,alenadtopewnego
szczególnegowysiłkupotrzebnegodospełnieniaemocjonalnie
podbudowanejpercepcjiowejostatecznejjakościlubistotnegozwiązku
jakościowego,któryujawniasięnatlewspółwystępowaniawieluharmo-
nizującychzsobąjakości.Wymaganatujestodczytelnikaszczególna
aktywnośćwharmonizowaniuisyntetyzowaniumnogichiróżnorakich
jakościiwnujrzeniu”natejpodstawieowejostatecznejnidei”dzieła.
Potrzebadotegopewnejgenialnościwyczuciainaocznegouchwycenia
tego,coniepowtarzalne,coniemażadnychwzorów,oczympouczyć
wyłączniesłowaminiktnasniepotrafi,jeżelisamiodsłównie
jedenzesposobówobcowaniaczytelnikazdziełemsztukiliterackiej,prowadzido
ukonstytuowaniasięliterackiegoprzedmiotuestetycznego,atymsamymdorealizacji
(resp.ściślej:dokonkretyzacji)odpowiednichwartościestetycznych”(s.275).
