Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
|
Rozdział1
nościąetycznąiwżyciuzgodnymzrozumem”.PierreHadot,zaktórymte
słowacytuję,dodaje,żetakimodelpostępowanianpoleganadoskonałości
inajwznioślejszejcnocieludzkiej,odpowiadającejnajdoskonalszemuatrybutowi
człowieka,rozumowi,awolnejodniedogodnościzwiązanychzżyciemaktyw-
nym(politycznym-przyp.J.K.).Rozumniejestuzależnionyodnieregularnego
rytmudziałania,rozumniewytwarzazmęczenia.Dajewspaniałeprzyjemności,
niezmąconebólemczynieczystością,trwałeistałe.Przyjemnościtesązresztą
większedlatych,którzyjużdotarlidoprawdy,niżdlatych,którzyjejjeszcze
szukają”
18
.
Uzupełnijmytenopiskilkuszczegółami,odnoszącymisiędopojęciaszczę-
ścia.SzczęściewedługArystotelesaniejestczymśstatycznym.Tostandziała-
nia.Niejestononobiektem”iniewtymrzecz,abyjejakoswegorodzaju
nobiekt”postrzegać.Towarzyszyonodziałaniu,aniejestjegocelem.Korespon-
dujeztymzapistraktującyotym,żeszczęście,jakocharakterystykaludzkiego
życia,jestczymśzbliżonymdowytrwałości.Człowiek,którypostępujewytrwa-
le,nieosiągaceluzwanegowytrwałością.Przeciwnie,jesttosposóbrobienia
rzeczy;naprzykładniezgodanauleganieokolicznościom
19
.
Arystotelesbyłwetycerelatywistąijednocześnieempirystą,podkreślająau-
torzypodręcznikadlaniefilozofów(Filozofia-przyp.J.K.).Autorzytejpubli-
kacjistwierdzają,żenłistniejąróżnesposobyżyciaodpowiedniedlaróżnych
ludzi”.Takteżcharakteryzująonipoglądywtejsprawiezałożycielaszkołyfilo-
zoficznej(Liceum),autoratakichdodziśzuwagączytanychdziełjakwspo-
mnianajużEtykanikomachejska.Idodają:nCojestdobredlajednego,niemusi
byćdobredladrugiego.Przeddoświadczeniem,przyużyciujedynierozumu,nie
możnapowiedzieć,jakijestodpowiednisposóbżyciadlakogoś.Możnato
stwierdzićtylkoprzezdoświadczenie,metodąpróbibłędów”
20
.
RelatywizmiempiryzmwujęciuArystotelesajestzaprzeczeniemtego,co
głosiłjegomistrzimentorPlatonuważający,żedobrojestabsolutniejedno-
znaczne:człowiekjestwswympostępowaniundobry”albonzły”.Trzeciego
wyjścianiema.Dlajegouczniaizarazemkrytykaniebyłytobynajmniejspra-
wyjednoznaczne.Twierdził,żezawszepotrzebnyjestumiarionpodpowiada,
cowpostępowaniujestnsłuszne”,aconniesłuszne”.Naprzykładpoto,bybyć
szczęśliwym,trzebabyćodważnym,hojnym,dumnym,mądrym,skromnymitp.
Tosąncnoty”,doktórychpowinnosiędążyć,jednakkonkretnykształttejncno-
ty”zależyodokoliczności,jestswegorodzajunśrednią”wyprowadzanązsytua-
cjikrańcowych.Odwagajestwartościąulokowanąmiędzynbrawurą”antchórzo-
stwem”,hojnośćwartościąśrodkowąmiędzynrozrzutnością”anskąpstwem”,
dumapostawąwypośrodkowanąmiedzynpróżnością”anpokorą”.Autorzycyto-
18
P.Hadot,Czymjestfilozofiastarożytna?,op.cit.,s.113.
19
R.H.Popkin,A.Stroll,Filozofia,op.cit.,s.15.
20
R.H.Popkin,A.Stroll,Filozofia,op.cit.,s.17.
