Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinyetyki
|
33
etycznej.Etykastoicka,którawiększościludzikojarzysięzesłowemnsto-
icyzm”,opierasięnazasadzieosiąganiaszczęściaprzezwewnętrznądyscyplinę
moralną,sumiennespełnianietychobowiązków,którespadająnanasnaturalną
kolejąrzeczy,orazodcięciaswoichemocjiodzdarzeńzewnętrznych,czyli
utrzymywaniastanuspokojnegoszczęścianiezależnieodzewnętrznychwarun-
ków.Nazwatejszkołypochodziodgreckiegosłowanstoa”oznaczającegoza-
sadniczoportyk,czylirodzajpubliczniedostępnego,krytegomiejscaspacerów
ispotkań.Pierwsistoicyspotykalisięiprowadzilidysputywateńskimbudynku
zwanympogreckunstoakolorowa”,gdzienauczałZenonzKition.
Stoicyzmbyłszczególniepopularnyiniemalutożsamianyzcałąfilozofiąjako
takąwstarożytnymRzymie.DoRzymustoicyzmsprowadziłgreckiwyzwo-
leniecEpiktet
29
.Rzymscyfilozofowiestoicyniewnieślijednakwielenowegodo
systemuuformowanegoprzezChryzypa(zSoloi,botamnajprawdopodobniej
sięurodził-przyp.J.K.),którybyłuczniemKleantesazAssos,naukipobierał
takżeuZenonazKition.Najbardziejznanymistoikamirzymskimibyli:Lucjusz
AnneuszSenekaicesarzMarekAureliusz.
L.A.SenekapojawiłsiępośmierciAleksandraWielkiego,któryzmarłdokład-
niewtymsamymrokucoDiogeneszSynopy(323rokp.n.e.)inakilkanaście
latprzedprzyjściemnaświattwórcyhedonizmuEpikura.RichardHenryPopkin
iAvrumStrollpiszą,żestoicyzmstałsięwtymczasie,ażdonadejściachrze-
ścijaństwa,najbardziejwpływowądoktrynąświatazachodniego.Ogarnąłcałą
Grecję,zdominowałteżmyślrzymską.Ichociażwodróżnieniuodhedonizmu
icynizmustoicyzmwswejdługiejhistoriiulegałlicznymradykalnymprzemia-
nom,topoglądyetycznestoikówbyłynaogółstałe.JakgłosiłEpiktet,jeden
znajbardziejsławnychiwpływowychstoików,dobrolubzłozależąodczłowieka.
Innimająwładzęnadczynnikami,którenanasoddziałują-mogąnasuwięzić,
torturowaćlubzniewolić,jeślijednakczłowiekmożebyćobojętnynato
wszystko,toniebędąonimieliznaczącejwładzynadnim
30
.
Wcytowanymdziele(Filozofia-przyp.J.K.)dalejodnajdujemymyśl,która
traktujeotym,żepoprostuktośjestcnotliwy,jeśliumieprzyjąćto,cosięwydarza,
orazjeślirozumie,żewszystkojestczęściąbożejaranżacji,którejniejestwstanie
zmienić.Nietrzebarezygnowaćzrzeczymaterialnych,możnażyćprzyjemnie
icieszyćsiępowodzeniem,podwarunkiem,żenieoddamysiętemubezreszty.
Trzebapozostaćobojętnymnato,abystraciwszydobramaterialne,niezmienićdo
nichstosunku.Dopótyniejesteśmywolni,dopókiterzeczynasobchodzą;lecz
kiedypozostajemyobojętni,toniemapowodu,abyniecieszyćsięniminadal
31
.
29
Epiktetwswoichrozważaniachpodejmujeprzedewszystkimzagadnieniewolnościczłowieka
-twierdził,żemożnająosiągnąćwtedy,gdywnaszymżyciuzapanująwartościduchoweiże
należyzapanowaćnadswoimipragnieniami.
30
R.H.Popkin,A.Stroll,Filozofia,op.cit.,s.31.
31
Ibidem,s.32.
