Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szerszym,toutcourt,jakoceszestałejgatunkuludzkiego.Zatemwszyscyludzie,jak
teżkażdyzosobna,uczestnicząwkulturze.Przyrodaoczywiścietakżezmieniasię,
aledotychzmianniepotrzebujedecyzjiczłowieka.Człowieknieustanniewzboga-
cającantroposferę,równienieustanniezmieniaprzyrodę.Zmianywbiosferzesłużą
podtrzymaniużyciawjegoróżnorodności,wtymrzeczjasnatakżeludzkiego,
awięcuwzględniająpotrzebęzachowaniawolnościisprawiedliwości,adekwatne
zmianywantroposferzewcaleniemusząpogłębiaćkryzysuekologicznego.Istnieje
jednakpewnaprawidłowość–skoroorientacjakużyciu(biofilna)koncentrujeak-
tywnośćczłowiekanatymcołączy,tobezniejniepowstałybyżadnesystemyspo-
łeczne,awięctakżeinaszacywilizacja.ZauważyłtojużKonradLorenz,który
stwierdził:„Jakkolwiekwielkawydajesięprzepaść[...]międzyczystogenetyczną
ewolucjąaumysłowymtworzeniemsięjakiejśkultury,obiesąpodporządkowane
podstawowymregułomgrystawaniasię.Mniemanie,jakobyrozwójkulturybyłste-
rowanymądrościąiwiedząumysłową,jakobyzrozumnąniezawodnościąkroczył
drogąku»wyższemu«,jestbłędne”.Kontynuującsweprzemyśleniadalejzauważa,
że„Historialudzkościbezlitośnienaspoucza,żekultury,podobniejakwszystkie
żywesystemy,mogąuleczagładzie.[...]ArnoldToynbeeiinniwykazali,żerozwój
kulturprzypominazarównonieregularnierozgałęzionedrzewoludzkichwyborów
decyzji,jakgenealogicznedrzewożycia”
18.Swójwywódnatematpodobieństwa
tychsferkończyodwołaniemsiędopoglądówErikaEriksona,którystwierdził,iż
„grupykulturowepodwielomawzględamizachowująsięwstosunkudosiebietak
samo,jakróżne,leczbardzobliskospokrewnionegatunkizwierząt.Trzebawyraźnie
podkreślićtobliskiepokrewieństwo,nieznamybowiemtakiegoprzypadku,aby
dwieludzkiekulturywswymekologicznymrozwojutakbardzosięodsiebieodda-
liły,bymogłyistniećwtejsamejprzestrzeniżyciowejbezwzajemnegowspółza-
wodnictwa”
19.Naturalistycznestanowiskozakładającuniwersalizmmechanizmów
ewolucjisprowadzasięwięcdoprzekonania,iż„widokinadalszyrozwójnaszej
kulturysąniemalanalogicznedowarunkówdalszegorozwojujakiegośgatunku
zwierząt,gdziedziałaselekcjawewnątrzgatunkowa”
20.
Radośćżyciatworzy,otwieranamprzyszłość,skłaniawięcdowysiłkubudowa-
nia.Niezmieniątegonawetchwiloweniepowodzenia.Kierującsiękużyciuko-
chamy,bomiłośćjestzawszeskierowanakudrugiejżywejistocie,abyrazemtwo-
rzyć,zmieniaćświat.Stanynegatywne,niepożądane,sąspowodowaneprzezorien-
tacjęnekrofilnąiograniczajążycie,dzielącałośćnaczęści.Zarazemjedna,jak
idrugaorientacjaprzejawiaswąsiłęwprzyrodzie.Wcyklużyciowymkażdaztych
orientacjiprzejawiasięzarównowtrakcierozwojucałegoorganizmu,jakirozwoju
jegoposzczególnychczęściskładowych.Dominacjaorientacjibiofilnejprzenosisię
takżenasposóborganizacjiantroposfery.Jejorganizacjawzałożeniutakżesłuży
podtrzymywaniużyciawewszelkichprzejawach.Jednakwystępująwniejtakże
elementydestrukcyjne,którewiązaćnależyzlokalnąlubczasowądominacjąwpły-
wównekrofilii.Jednymztakichstanów,byćmożenajważniejszym,jestdegradacja
———
———
—
18K.Lorenz,Regresczłowieczeństwa,przekładA.D.Tauszyńska,PIW,Warszawa1986,s.48-49.
19Tamże,s.50.
20Tamże,s.54.
24
