Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Etykajakonaukaipraktyka
żenormymoralnesąwyznaczoneprzezcelżyciaczłowieka,inniuznająpochodzenie
normmoralnychododpowiedniomiarodajnegoautorytetu(np.Boga),azdaniemjesz-
czeinnych,źródłemnormyjestnaturalubgodnośćosobyludzkiej.Normymoralne
najczęściejobowiązująwsposóbbezwarunkowyiniejakowewnątrzczłowieka,zaś
sankcjązaichprzekroczeniejestzaciągnięciewinymoralnej,któremożeobjawiaćsię
wpostacitzw.wyrzutówsumienia.Systemynormatywnezłożonezróżnegorodzaju
normniesąodsiebieodizolowane.Ludzieuznająipostępujązarównozgodnieznor-
mamiprawnymi,jakiobyczajowymiorazmoralnymi.Normyteniezawszesązesobą
zgodne.Naprzykładnormymoralnemogąpokrywaćsięznormamiprawa,aleistnieją
teżnormymoralneniemająceodpowiednikówwnormachprawnychinormyprawne
niemająceodpowiednikówwnormachmoralnych19.
Ocenymoralnewyrażanesąwkategoriachdobraizła.Zawierająinformację,
czydaneludzkiezachowaniejestaprobowaneczypotępiane.Niestoizanimitylko
zewnętrznyprzymus,leczwewnętrznynakazsumienia.Przedmiotemocenmoral-
nychsązarównowszelkieformydziałaniaczłowieka(czynyipostawy),jakisam
człowiek.Ocenymoralnerozciągająsięnawszystkiedziedzinyżyciaidziałalności
ludzkiej.Posiadającechęnadrzędnościwobecwszelkichinnychocen(estetycznych,
sprawnościowych,prakseologicznychitd.),ponieważ-dokonującich-sięgasiędo
wartościinormyczłowieczeństwa20.
Pojęcia„moralność”używasięwdwóchznaczeniach:opisowymioceniającym,
czylineutralnyminormatywnym.Wznaczeniuneutralnym(opisowym)moralność
obejmujewszelkieistniejącewartości,normyiocenyregulującezachowanialudzi
orazsamezachowaniaujmowanezpunktuwidzeniadobraizła.Przykwalifikowaniu
obiektówbadań,wchodzącychlubniewchodzącychwobrębzjawiskmoralnych,nie
bierzesiępoduwagęfaktu,czysąonezwiązanezideałami,wartościamiinormami
uznanymizapożądane,czyteżpozostająznimiwsprzeczności.Domoralnościna-
leżyto,coludziewokreślonymśrodowiskuspołeczno-kulturowymihistorycznym
uważajązanależącedodziedzinymoralności.Wznaczeniuwartościującym(nor-
matywnym)moralnośćodnosisiędookreślonegozespołuideałów,wartości,norm,
ocenisamychzachowańuznawanychzawłaściwezpunktuwidzeniapożądanego
ideału(np.kryteriówreligiichrześcijańskiej).Działaniamoralnesątuprzeciwień-
stwemdziałańniemoralnych,awięcograniczająsiędodziałańmoralniedobrych.
Wtymznaczeniumoralnośćodnosisiędojakiejśkoncepcjietycznej,jest„relatywi-
zowana”dojakiegośsystemuetycznego(np.etykichrześcijańskiej)21.
Powyższewyjaśnieniapokazują,żemoralnośćjestczyminnymniżetyka.Wmo-
wiepotocznej„etyka”i„moralność”używanesączęstozamiennie,jednakniesąto
synonimy.Wświetletego,copowyżejpowiedzianoomoralnościietyce,można
19Por.M.Środa,Etykadlamyślących,WydawnictwoCzarnaOwca,Warszawa2010,s.18-19.
20Por.J.Mariański,Socjologiamoralności,dz.cyt.,s.296-300.
21Por.tamże,s.291.
19
