Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
obfitujedanykraj(zboże,cukier,bawełna,ropanaftowa,kauczukitp.)sto-
sunkowoszybkoobezwładniagospodarkętegokraju,gdydominujewniej
jedenzprekapitalistycznychsposobówprodukcjisprzężonyzprzednowo-
czesnąmentalnościąproducentów.Gospodarkaowajednowymiarowieje,
wrazztymspłaszczasięstrukturaspołecznawnastępstwiemarginalizacji
innychukładówsocjoekonomicznych.Przyczyniasiędotegopopytna
łatwoiwnadmiarzewytwarzanąmonokulturęzestronydynamicznych
rynkówzewnętrznych.WprzypadkuPolskijagiellońsko-sarmackiejzapo-
trzebowanienajejmasowytowareksportowy–zboże–zgłaszałaEuropa
Zachodnia,przeżywającapoczątkiwzlotumodernizacyjnego.Zasilałygo
europejskieodkryciageograficzneipodbojezamorskie,którewypłacałysię
olśniewającymitrofeamiwpostacicennychkruszcówiluksusowychtowa-
rów,zawłaszczanychmieczem,aleuzyskiwanychtakżezapośrednictwem
handlu.Bogactwaspływającezzamorza,zpierwszycheuropejskichkolo-
niiorazfaktoriikupieckich,nadałygospodarceeuropejskiejwyraźniejsze
rysywolnorynkoweikapitalistycznekosztemrudymentówfeudalnych.
Krzepnącaautonomiamiasteuropejskichroztaczałaparasolochronnynad
wytwórczościąwczesnoprzemysłowąiprotokapitalistycznąoraz,wnieja-
kiejmierze,sprzęgałasięzsektoremwiejskimiimplantowaławnimza-
czątkowemechanizmyrynkowe.ZachódEuropypotrząsałterazpękatym
trzosemipłaciłsutozaproduktyrolnezRzeczpospolitej,eksportowane
viaGdańskzapośrednictwemkupców–głównieholenderskich.Rzeczpo-
spolitaszlacheckaskwapliwienatoprzystała.
AtoliefektytegobiznesuściągnęłynaPolskęprzekleństwoagrarne.Na
przekórwłaściwemudlazachodniegofeudalizmuukierunkowaniumigra-
cjizewsidomiasta,wPolsceodczasówjagiellońskichwypływdemogra-
ficznyzpolskiejwsiprzekierowałsięnakresowącaliznę,czylininnąwieś”.
KonserwowałotoruralnątożsamośćRzeczpospolitej,usidlałojąwprzed-
nowoczesności.Zważywszyzaśnafakt,żewokresieowymformowałysię
zrębyświatowegocentrumgospodarczego,umiejscowionegonazachodzie
Europy,roleekonomiczne,rozdanemiędzykrajeeuropejskieprzypierw-
szympodejściudoglobalizacji,predeterminowałyichpóźniejszytyproz-
woju.RównieżzbożowejifeudalnejPolski.Rolnictwo,cechującesiętypem
gospodarowania,wktórymnaturainkorporujewytwórcęwnieodmienne
cykleierupcyjneżywiołyswojejbiologiczności,najmniejsprzyjasamorzut-
nejkreatywności,najbardziejzaśutwierdzawkonserwatyzmieifatalizmie.
Szlachtaepokijagiellońskiejspięławjednoswąprzewagęsocjoekono-
micznąjakoziemskichwłaścicielizprzywilejemstanowym:rycerzyifeuda-
63
