Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.H.Serejski,EuropaarozbioryPolski,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15930-6,©byWNPWN2009
teoriiimetodologiihistoriiautorstwahistorykówpolskichod
Oświeceniapoczynając,anaokresiedwudziestoleciamię-
dzywojennegokończąc.
Nietrudnozauważyć,żeprzytłaczającawiększośćprac
Serejskiegozzakresuhistoriihistoriografiitopracepoś-
więconedziejompolskiejmyślihistorycznej.Odnosisięto
równieżdojegoostatniejmonografii,któraukazałasięna
krótkoprzedśmierciąautora:Naródapaństwowpolskiej
myślihistorycznej(1973).Tytułowarelacjaujętawformule
"naródapaństwo"jestwistocierelacją"władza_społe-
czeństwo".Serejskiemuchodziłowtymwypadkuoustale-
nie,wedlejakichkryteriówhistorycyocenialiprawidłowość
dziejówPolski.Byłytowistocietrzynormy.Pierwszagłosiła
potrzebęprymatuwładzyrządowej(nakazów,zakazów,
obowiązkówitp.)nadspołeczeństwemijegouprawnieniami
(aspiracjami)wolnościowymi,druga_prymatuspołeczeń-
stwanadwładzą,trzecianatomiastopowiadałasięzastanem
równowagimiędzyobomaczłonamirelacji.Spoglądając
ztegopunktuwidzenianaróżnesposobyujmowaniadziejów
Polski,Serejskikonstatował,iżnajrzadziejodwoływanosię
dozasadyrównowagi,sprowadzającnaogółcałąrzeczdo
dylematu,czywdziejachPolskidominowałazasada"króla
(państwa,władzy)dlanarodu(społeczeństwa)czyteż
narodudlakróla".Jestrzecząoczywistą,żebyłtoobszar,
naktórymmyślhistorycznaprzenikałasięnaderwyraz
,nie
zmyśląpolityczną_chodziłowszaknietylkooodpowiedz
,
napytanie"jakbyło",aleteż"jakbyćpowinno"wprzyszłej
odrodzonejPolsce.
*
Natleprac,któreM.H.Serejskipoświęciłpolskiejmyśli
historycznej,wznawianeobecniedziełoEuropaarozbiory
Polski(pierwodruk1970)wyróżniasięswąodmiennością.
Tymrazemhistorykoddałgłoscudzoziemcomwypowiadają-
cymsię,począwszyodkońcaXVIIIażdopierwszychlat
XXstulecia,natematosiemnastowiecznychrozbiorów
państwapolskiego,zktórychostatni(1795)naponadstolat
XVII
