Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832–1914)...
nideisocjalnej”.NałamachtejgazetywyjaśniałRzewuskiistotęsocjalizmu:nSocjalizmjestfi-
lozofiązasadspołecznych,uznającąudzielnośćnaroduwstosunkachekonomicznychiwżyciu
politycznym.Żadnejfrakcjiludzkościnieobierasobiezacel,żadnychpodańanipamiątek
historycznychnieprzybierazapodstawy,leczkierującsięwteoriiprawdąabsolutną,wychodzi
wpraktycezpołożeniaaktualnego,idourzeczywistnieniazasadswychdążąc,najchętniejzrzeka
sięabsolutnegodziałania.Będącprzetonaukądemokratyczną,rewolucyjną,socjalizmznienawi-
dzonyzostałodwiększościtych,którzyalbozachowujądlaprzeszłościposzanowaniesynowskie,
albodlastosunkówwynikającychzprzeszłościwłaścicielskąmiewająadorację.Wszakżedemo-
kratycznymjestotylesocjalizm,jakdążydopowodzeniapowszechnościbezwzględunaklasy
oddzielne;alewtenczasnienależyzwaćdemokratycznympanowaniauczciwościpospolitej.
Albowiemtylkowskutekpowszechnejoświatyuczuciomluduprzewodniczypojęcieprawdy
ipowodzenia.Inaczejludszukazadowolenianamiętnościswoich,niedobraswojego.Rewolu-
cyjnymzaśjestsocjalizmztegowzględu,żeodrzucazasadępowagi,wołająckażdeprzekazanie
przedsądrozumuisumienia.Alewdziałaniuniechceśrodkówrewolucyjnych,niechcegwał-
tamiopanowaćludzkości,oświecićpragnieiprzekonać,kładącoświatęzawarunekkonieczny
postępumaterialnego.Jednakteoriasocjalnaprzeciwna,wbrewszkoleindywidualizmudziś
jeszczepanującej,znienawidzonązostałaodtych,którychzyskomzagraża,iodtych,których
uczuciarani.BędącnaukązastosowaniaEwangeliidopotrzebziemskich,socjalizmpodlegnie
podobnymoszczerstwom,prześladowaniom,wyszydzeniuicierpieniom.Iznieważonyzostaje
tymłacniej,żewielunadużywajegoimienia,nieprzejąwszysięjegoduchem”(6VII1848).
Swojąnideęsocjalną”LeonRzewuskiwyłożyłgłówniewlicznychbroszurachogłoszonych
wjęzykupolskimifrancuskim,jakchoćby:Etudesurorganizationdelasocietepolitque(Stu-
diumoorganizacjispołeczeństwapolitycznego),Delareprézentation(Oprzedstawicielstwie);Essai
surleproncipledelasouverainete(Rozprawaozasadziesuwerenności),Odążnościachreorganizacyj-
nychwspołeczeństwie,Wstępdopraktycznegowykładuteoriiprodukcyirolniczej.Napodstawiemyśli
ekonomicznejJeanaCharlesaLeonardaSimondedeSismondiegokrytykowałklasycznyliberalizm
igospodarkęwolnokonkurencyjną,która,jakprzekonywał,doprowadzidokoncentracjikapitału
wrękachkapitalistów,atymsamympogłębidysproporcjespołeczne,ispowodujenędzęiubóstwo.
PomimoiżRzewuskihołdowałnideisocjalnej”inaturalnemudemokratyzmowi,sprzeciwiałsię
jednemuzgłównychpostulatóweuropejskichsocjalistówidemokratówjpowszechnemuprawu
wyborczemu.Sądziłbowiem,żepowszechneprawowyborczetylkowgranicachustrojugminy
sprowadzasiędodelegowaniakandydatów,aleiocenyichprzygotowania.Zresztągminęuważał
Rzewuskizanaturalnąstrukturęrzeczywistejwładzyludzi,najbliższąznaczeniusocjalizmuczyteż
nideisocjalnej”.Dochodziłwięcdodalekoidącegowniosku,żeźródłemwładzyjestOpatrzność
(Bóg)albospołeczeństwo(prawo).Jednaidrugasuwerenność,tzn.nadprzyrodzonaispołeczna
maswojeoparciewludzie.Studianadpogodzeniemideisocjalnejzchrześcijaństwemdopro-
wadziłyRzewuskiegodowypracowaniakatolickiejkoncepcjipracy,zawartejwdziele:Opinions
19
