Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomII
dawniejzabranegogruntuiprzymusili,abyztegogruntupewnąliczbędninatydzieńodrabiali,
nadtokuryikapłonydladworuwychowywali;orzechyigrzybyzbierali,ogrodyiprzędziwo
obrabiali.Taktopowstałatapańszczyzna,darmochy,daninyiinneuciążliwości.
Zpomnażaniemsiępanówpomnażałysiępotrzeby,zajmowaliwięcpanowiecorazwiększą
przestrzeńziemiicorazwięcejzabieraliludzi,którychprzymuszalidopracynawydartejim
iprzywłaszczonejsobieziemi.
Zabieranieziemiiludzicorazłatwiejszłopanom,bojużniesamizabierali,jakprzedtem,
aleswoichniewolników,sługiichłopówpędziliikazaliimzabieraćdotądwolnychludzi.
Abyzaśpanowiedawnychinowychniewolnikówlepiejdoglądaćmogli,porozdzielalisię
wsiamiiwkażdejwsiosiadłpan,naktóregomieszkańcychłopipracowaćmusieli.
Każdypanwswojej,jakmówił,wsistarałsięcoprędzejwzbogacić,pędziłwięcbiedny
luddopracy,biłbatemsłabszych,abyprędzejpracowali,zabierałimbydłoizbożeodpotrzeb,
jakpanmówił,zbywające.Iimktórypanbyłbogatszy,ludzieuniegopracującybyliuboższymi.
Chłopniemiałnicswego.Ziemię,którąBógdlakażdegoczłowiekanawłasnośćprzezna-
czył,panwydarłisobieprzywłaszczył.Domy,obory,stodoły,którechłopiwystawilizdrzewa
wlasachmocąboską,niepańskąrosnącego,pansobieprzywłaszczył.Sprzętyibydlętabyły
pańskie—chłop,mówię,nicniemiałswego,nawetduszaczłowiekauchłopadopananależa-
ła;dlategoteżwolnobyłopanuswegochłopadarować,sprzedać,jakkonialubpsazamienić,
wkartyprzegrać,zabićnawet.
Chęćwzbogaceniasiębyłapowodem,iżpan,zebrawszyzakrwawypotchłopówznacznąsumę
pieniędzy,zapragnąłmiećwięcejwsiiwięcejludzipoddanych.Jeżelimusięwięcprzyległawioska
spodobała,apanajeszczeniemiała,zabierałjąimieszkańcówzapomocąswychsługichłopów
przymuszałdopańszczyzny,darmochidanin.Ajeżelimiałapana,wchodziłnaprzódwugodę,
adawszyumówionąsumępieniędzystawałsiędziedzicemwsi.Gdybyjednakpanniechciałsprze-
dać,zbierałpragnącywsipanswychsług,rzemieślnikówichłopówpoddanych,iztymiwkije,sie-
kieryiwidłyuzbrojonyminachodziłdziedzicznegopana,zabiłgolubwypędziłzewsiiwieśposiadł.
Byływypadki,żekilkutakichpanówzmówiwszysięnapadlizeswymiuzbrojonymisługami,
mieszczanamiichłopaminainnychpanówizabieraliimmajątek.Napadanizbieraliznowuswoich
poddanychkuobronie;napadającywięcinapadani,bijącsięzaswychpanów,dalipoczątekwoj-
nom.Wtychbitwachrzadkoktórypanznajdowałsię.Sługi,rzemieślnicyichłopisiętylkobili,oni
tylkoginęli.Panowieztychwojenkorzyśćodnosili.Achłopi?—śmierćlubkalectwo.Ponieważ
napadytakiebywałybardzoczęste,panowiewięcwybieralispomiędzyswychsług,rzemieślników
ichłopów,czylispomiędzyswychpoddanych,chłopakówzdrowychisilnych,braliichdodworu,
ubierali,dawalijeśćiznimialbonapadalisąsiadów,albosiębronili,albo,jeżeliktóryzpoddanych
niemógłpańszczyznyodrobićlubczynszuipodatkuopłacić,posyłalidoniegonaegzekucję.
Zpoczątkuchłopakówtych,jaksiępowiedziało,żywiłiokrywałpan,późniejrodzicelubwieś
powinnabyłaubieraćiżywić.Ażetobywałoprzyczynąkłótniipanchciał,abywszyscybyli
48
