Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Ewolucja.Twórczamocselekcji
Ponieważrzadkomasiędoczynieniazkompletnym
zapisem,tozreguływybórgranicmiędzygatunkami
temporalnymijestarbitralny.Wwyznaczeniuczaso-
wychgranicwystępowaniagatunkubadaczazazwy-
czajwyręczaprzypadkowalukawzapisie.Ajeszcze
częściejnarzucająpoprostuznaleziskopojedyn-
czejkopalnejpopulacjiczywręczjednegoosobnika
wprzypadkowej-wybranejprzezlos-warstwie,
wktórejakuratpanowaływarunkiśrodowiskowe
sprzyjająceskamienieniu.Niemożnaprzytymzapo-
minać,żenawetwprzypadkumetodygęstegooprób-
kowaniaznalezienieokazunależącegodorzadkiego
gatunkubardzozależyodwielkościpróbki.
Zwyklenawetwsytuacji,gdyzapisgeologiczny
jestkompletnyiwarstwyskalneobfitująwskamie-
niałości,niemaciągłościwystępowaniatychsamych
gatunkówprzezdługiczas.Jedynienieliczneciągi
ewolucyjnesąnatylenieczułenasubtelnezmiany
środowiska,byzapisaćewolucję.Określeniepropor-
cjonalnej(wprocentach)częstościwystępowania
poszczególnychgatunkówwpróbkachpobranych
zkolejnychwarstwujawniarzeczywistąnaturępo-
jawianiasięizanikugatunków.Zwyklefrekwencja
wzrastaizanikastopniowo.Oznaczato,żewarunki
środowiskowebyłycorazlepsze(lubcorazgorsze)
dlaokreślonegogatunku.Itodlategotakniewiel-
kaczęśćzapisukopalnegoprzedstawiarzeczywisty
przebiegewolucji.Większośćgatunków(ściślej-
liniiewolucyjnych)pojawiałasięwmiejscubadań
paleontologicznychnazbytkrótkiczas,byudoku-
mentowaćswojąewolucję.Musielibyśmypodążać
MA
131
130
128
127
10%
N=192
N=76
N=285
N=191
125
N=249
123
122
N=32
N=35
120
118
117
N=22
N=12
Zmianyfrekwencjiklasmorfologicznychelementówaparatugębowegokonodontów
BaltonioduszordowikuMójczyk.Kielcukazująceichewolucyjneupodabnianiesię
dosiebie
zaprzemieszczającąsiępopulacjąwprzestrzeni
geograficznej,byodtworzyćjejprzemiany(czasami
jesttomożliwe).
Zmianyewolucyjnemająodzwierciedlenie
przedewszystkimwprzebiegurozwojuosobniczego
(ontogenezy).Dlategobardzoistotnejestustalenie
wskaźnikapozwalającegonamożliwieprecyzyjne
określeniewiekuosobnika,któregoskamieniałe
szczątkisąprzedmiotembadań.Wprzypadkusta-
wonogówregularnelinienieumożliwiapodzielenie
ichżycianakolejnestadiaipozwalanaobiektywne
określenieetapuichrozwojuosobniczego.Czynni-
kiemkontrolującymniejestwtymprzypadkuczas,
leczraczejtempoprzyrostumasyciała.Unichiu
innychzwierzątmożliwejestjednakwykorzystanie
wtymceludziennychprzyrostówelementówszkie-
letowych,którebezpośredniozależąodcyklicznych
zmianśrodowiska.Trzygłówneklasytakichelemen-
tówto:brzeżneprzyrostymuszli,czyliszkieletuze-
wnętrznego;koncentrycznieprzyrastająceziarnami-
neralne(statolity,otolity)wykorzystywanewnarzą-
dachrównowagilubodbiorudrgańrozchodzących
sięwwodzie,czylidźwięku;orazlitetkankizębów
kręgowców(szkliwo,dentyna).Dzienneprzyrosty
szkliwa(emalii)pozwalająarcheologomnaodtwo-
rzenieprzebieguwczesnejontogenezyzdokładno-
ściądodnia-oczymbędziejeszczedalejmowa.
Analogicznadotkanekmineralnychzębówkrę-
gowcówjesthistologiaelementówszkieletowych
pierwotnychzwierzątmorskicherypaleozoicznej
zwanychkonodontami.Zwykleodpowiednikdenty-
nywelementachichaparatugębowe-
gonieulegamineralizacji,wskanin-
gowymmikroskopieelektronowym
(SEM)możnawięczobaczyćwewnę-
trzujamyzębowejregularne-zapew-
nedzienne-przyrostyodpowiednika
szkliwa.Ichgrubośćiukładpozwa-
lanaodczytanieprzebiegurozwoju
osobniczegozarównopodwzględem
tempawzrostu,jakiformowaniasię
nowychstruktur.Elementymorfologii
aparatugębowegopodlegająewolucji,
którądasięprześledzićprzezmiliony
latiktórapoleganaprzemieszczaniu
siępewnychcechkucorazwcześniej-
szym(albopóźniejszym)stadiom
ontogenezy,wykazującprzytym
oczywiścieznacznązmiennośćpod
względemmomentupojawianiasięwybranejcechy
(np.rozgałęzieńbocznychwyrostków).Określając
konkretnydzieńpowstaniadanejstrukturywprze-
biegurozwojuposzczególnychosobnikówwprób-
kach,możnateżoszacowaćwewnątrzpopulacyjną
zmiennośćregulacjiontogenezy.Możliwejestwięc
