Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
MichałJaskólski
złotowłosy,czyliwieczorysułtana,gdzieBibikowzostałukazanyjako
tyranrządzącyzwolikalifaSkotostanem,czytaj-Ukrainą14.Oczywi-
ścieRzewuskipisałtojakobogatyszlachcic-choćzjegomajątkiem
Cudnowembyłojużbardzoróżnie-awdodatkujakoprzedstawiciel
jednegoznajpotężniejszychrodówarystokratycznych.
Należysięjednakwtymmomenciezastanowićnadpozytywnąnie-
jakoperspektywąspojrzeniaRzewuskiegonaRzeczpospolitą,wpraw-
dzienazawszeutraconą,leczżyjącąwświadomościwłasnejtudzież
wjakiejśmierzeczęściPolaków,oczywiście„naroduszlacheckiego”.
J.Tazbirzezwykłąsobieerudycjąieksperiencjądałdośćjedno-
znacznąocenę,pisząc,iż:„NieprzypadkowowłaśnieRzewuskipo-
łożyłfundamentypoddwamity,idealizującekonfederacjębarską,
jakiksięciaPanieKochanku.NowaczyńskinazwałRzewuskiego
«polskimWalterScottem»,trafniezauważając,iżwodbiorzekul-
turysarmackiejwłaśnieautor«Listopada»wywarłnajwiększywpływ
natwórczośćtrzechwieszczów”15.Dodaćjednaknależy,żeukażdego
znichówwpływbyłzupełnieodmienny,podobniejakprzesłanie
ideowe,iinnaznichpopłynęłatradycjaromantyczna.Jednocześnie
mawpełniracjęJ.Tazbir,gdypisze,że:„PrzezustapanaSoplicy
HenrykRzewuskiusiłowałprzedstawićWielkieKsięstwoLitewskie
jakokrajurzeczywistnionejutopiiszlacheckiej”16.
Listopad,uznawanyzadrugienajwybitniejszedziełoRzewuskiego,
stanowiswoistedopełnienieiuzupełnieniewątkówprzewijających
sięwPamiątkach.Stonowaniulubwyeksponowaniuuległyteele-
menty,którewstrukturzeitreściautoruznałzawymagająceretuszu,
byobrazcałościbyłspójny,aideowyprzekazjasny.Oczywiściezabieg
tenniemógłsiępowieśćdokońcaaniwprzypadkuRadziwiłłaPanie
Kochanku,aniwprzypadkukonfederacjibarskiej.Powieśćopartana
antynomiilosówdwóchbraciStrawińskich,jednegokonfederatatra-
dycyjniewychowanegowduchustaroszlacheckim,idrugiegoregali-
14H.Rzewuski,Wędrówkiś,s.164-170.Szerokietłofaktograficzne,inietylko,
działańRosjiisamegoBibikowadajeD.BeauvoisTrójkąt…,s.377-458.
15J.Tazbir,Wstęp,s.26.
16J.Tazbir,Wstęp,s.9.
