Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10EWOLUCYJNAPsYChOLOgiAOsObOWOśCi
zachowania,reagowaniunaróżnorodnesytuacje,atakżedoświadczaniutychże.
Definicjaosobowości,którazostałaprzyjętawniniejszejmonografii,jestnajbliższa
klasycznejdefinicjiGordonaAllporta(1937,1961)-wuwspółcześnionejwersji
osobowośćjestdynamicznąorganizacjąsystemówpsychobiologicznychosoby,
któredecydująojejspecyficznymwzorcuzachowania.Wtakimsformułowaniu
pobrzmiewadualizmtego,copsychiczne(iznajdowałosięworyginaleAllporta),
oraztego,cofizyczne,czyliprzedewszystkimbiologiczne.Wmojejpropozycji
ujęciaosobowościbędęstarałsięwyjśćpozatendualizm,któryjestwprost
czyimplicitezawartywteoriachosobowości.Nieoznaczatojednakprostego
determinizmubiologicznego,ponieważwtensposóbpewnebogactworozumienia
ibadaniaosobowościostatnichstulecizostałobymoimzdaniemzaprzepaszczone.
Uwzględnienieperspektywyewolucyjnejwujęciuosobowościoznaczasilną
obecnośćwątkówbiologicznych,azwłaszczatychzwiązanychztypemwyjaśnień,
wktórychspecjalizujesiębiologia,atakżepsychologiaewolucyjna.Znakomita
większośćbadańpsychologicznychkoncentrujesięnaodpowiedzinapytania
dotyczącebezpośrednichprzyczynpojawieniasiędanegozjawiska.Biologia
ipsychologiaewolucyjnausiłujądostarczyćodpowiedzinapytanie,dlaczego
wogólecechaorganizmusiępojawiła-czylichcątakzwanychwyjaśnieńosta-
tecznych.Naprzykładjaktosięstało,żewielorybybliskospokrewnionezhipo-
potamemniemająkopyt,amająpłetwy.Psychologiaewolucyjnatymróżnisię
odbiologiiewolucyjnej,żeskupiasięnadostarczaniuwyjaśnieńostatecznych
cechfenotypu,któreinteresująpsychologa,czylizachowańimechanizmówpsy-
chicznych,którychtozachowaniejestefektem.Odpowiedniprzykładdotyczyłby
zatemodpowiedzinapytanie,dlaczegowogóleludziemówią,abliskoznami
spokrewnioneszympansyemitująokołopiętnastuwokalizacji(np.dźwiękipant-
-hooting;Goodall,1971),którecoprawda,mająswojeznaczenie,aletrudnoje
porównywaćzludzkiminarracjami.
Książkajestowocemmoichzainteresowańpsychologią-zarównoosobowości,
jakiewolucyjną.Znichzrodziłsiępomysł,żetedwazakresymajązesobąwiele
wspólnegoipotencjalniemogąbyćdlasiebienawzajemużyteczne.Ważnymargu-
mentembyłoteż,żepomimorosnącejliczbytekstówpoświęconychosobowości
zperspektywyewolucyjnejdotądniktniepokusiłsięonapisaniemonografii
łączącejtedwiesfery.Jedynymwyjątkiemjestzbiorowapracapoświęconaewo-
lucyjnemuwyjaśnianiuosobowościwujęciuróżnicowym(BussiHawley,2011).
