Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17
apacto;C.22,q.1,c.17v.predicandum)8.WedługGracjananiedotrzymywanieprzy-
rzeczeńbyłorównoznacznezkrzywoprzysięstwem(peieratquialiterfacturusestquam
promittit;C.22q.5,c.1)9.Wtymsamymdokumencieznajdujemystwierdzenie,żemię-
dzyzwykłymprzyrzeczeniemaprzysięgąBógnieczyniżadnejróżnicy(intersimplicem
loquelametiuramentumDeusnonfacitdifferentiam;C.22,q.5,c.12)10.
PoglądyGracjanaprzejęlijegouczniowieinastępcy–dekretyści.KomentatorDe-
kretuGracjana,Huguccio(zm.1210),dekretysta,wswojejSummaDecretiwyraził
pogląd,żeudzielonedrugiejosobiezwykłeprzyrzeczeniewiążeprzyrzekającego;nie-
dotrzymanieudzielonegoprzyrzeczenia(obietnicy)jestkłamstwem,awięcgrzechem
śmiertelnym11.Onteż,opierającsienakanonieGracjana:C.12,q.2c.66inc.quicunque
suffragio,sformułowałzasadę:exnudopactoorituractio(„zczystejumowyrodzisię
skargasądowa”),cooznacza,żesamaumowarodzizobowiązanieprawne.Zzasadyex
nudopactoorituractiowywodziłasiękolejnazasada,amianowicie–pactasuntser-
vanda.
Zasadapactasuntservanda(pactaservandasunt)tofundamentalnazasadaprawna,
nietylkoprawazobowiązań,alekażdegoinnegoprawa,wktórymsąstosowaneumowy
jakoźródłostosunkówprawnych.ZazwyczajzasadatajestwiązanazosobąHugona
Grocjusza,prawnikaholenderskiegozXVIIw.,któryuznałjązafundamentprawamię-
dzynarodowego(iusgentium,„prawanarodów”),awięczapodstawęstosunkówmiędzy
państwami.ZasadapactaservandasuntniejestjednakwynalazkiemGrocjusza.Została
onawyrażona400latprzednimwDekretałachGrzegorzaIX,kodyfikacjiprawakano-
nicznegoz1234r.
WDekretałachGrzegorzaIXwksiędzeIfigurujeobszerniejszytytuł35Depactis
(Oumowach)12.Zawieraonkilkaistotnychdlahistoriiprawazobowiązańartykułów,
któreworyginalesąokreślanełacińskimterminemcapitula(sing.capitulum).Otóż
wcapitulumprimum–wartykuleItegotytułu–zostaławyrażonazasadapactasunt
servanda.Maonabrzmienie:Pactaquantumcumquenudaservandasunt(„Umowyjak-
kolwieknagiewinnybyćdotrzymywane”).Wartykuletym,nasamymkońcu,figuruje
stwierdzenie:Paxservetur,pactacustodiantur(„Pokójjestzachowany,gdyzachowane
sąumowy”)13.
Konsekwencjąobowiązkudotrzymywaniaumówbyłskutekwpostaciochronypraw-
nejobowiązkupowstałegowwynikuumowy.Ochronaprawnazobowiązaniaumowne-
gotowistocieochronasądowa.WspomnianeDekretałyGrzegorzaIXnakładaływięc
nasędziówobowiązekdziałaniamającegosprzyjaćwykonywaniuumów.Wcapitulum
tertiumwspomnianegotytułuDepactisfigurowałazasada:Iudexdebetstudioseagere,
utpromissaadimpleantur(„Sędziawiniengorliwiestaraćsię,abyprzyrzeczeniabyły
dotrzymywane”)14.
8
Corpusiuriscanonici.EditioLipsiensissecunda,Parsprima:DecretumMagistriGratiani,ed.
E.Friedberg,Leipzig1922,col.866.
9
10
Ibidem,col.883.
Ibidem,col.886.
11
P.Ourliac,J.DeMalafose,Histoiredudroitprivé,s.87.
12
Corpusiuriscanonici.EditioLipsiensissecunda,Parssecunda:Decretaliumcollectiones,ed.
E.Friedberg,Leipzig1922,col.203–206.
13
Ibidem,col.203.Zob.W.Dajczak,T.Giaro,F.LongchampsdeBérier,Praworzymskie,s.431.
14
Corpusiuriscanonici,Parssecunda,col.204.
