Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
preceptumnullumestsivesententia.ff.quesente.sineappel.rescin.paulus.§Reiturpis.
reiturpisnullaestobligatio.ff.manda.siremunerandi.§.reiturpis20.
Umowaniegodziwalubdlaniegodziwejprzyczyny.§Legitimassanctiones.Według
ustaw[prawarzymskiego]umowaniegodziwanieobowiązuje.Digest.deverborumob-
ligationibus.[lex]generaliter.Mówisię,żeumowajestniegodziwaalbozniegodziwe-
gopowodu,naprzykładjeśliktośprzyrzekadokonaćzabójstwalubświętokradztwa.ff.
deverbo.obliga.veluti.etinstitutadeinutilibusstipulationibus.§.quodturpi.Zatem
umowa,którazawieraniegodziwąprzyczynę,nieobowiązuje,naprzykładjeśliprzy-
rzekałbymniedokonaćkradzieżyalboinnejbezprawnejszkody.ff.depac.siunus.
§.pacta.Wedługkanonówtakżeniegodziweobietnicenieobowiązują.[D.G.,distinctio]
22,q[uaestio]4.[canon]unusquisque.etc.inmalispromissis.etc.nonsemperpro-
missa.etc.diffinitio.etc.siadpecccatumetc.mulier.itojestumowazniegodziwego
powodu[oniegodziwąrzecz].Niegodziwaumowa,jakmożnapowiedzieć,toumowa
zniegodziwegopowodu,jak[towynika]zk[anonu]siadpeccatum.Imówimy,żejest
niegodziwąumowa,gdyodnosisiędorzeczyświętejlubduchownej,jakożewszystko,
cowswejnaturzedobreigodziwejest,wumowiemożesięstaćniegodziwe.Zatemjest
nieważnaumowadotyczącarzeczy,którazeswejnaturyjestwyłączonazobrotu.ff.de
re.iu.impossibillium.et.ff.dever.obli.sistipulere.etinsti.deinutilibusstipulationibus.
circaprincipium.[Umowawbrewprawujestnieważna]Iogólnieumowaprzeciwnapra-
wuiustawomalboprzeciwnadobrymobyczajomjestnieważna.C.depac.pactaque.
ff.solu.matri.alia.§i.Velcontrasenatusconsul.plebiscitadecretaedictaprincipum.
ff.depac.iurisgentium.§pretor.Takteżniemożliwy[dowykonania]nakazalbowyrok
jestnieważny.ff.quesente.sineappel.rescin.paulus.
§Reiturpis.Nieważnejestzobowiązanie[zawarte]zniegodziwegopowodu.ff.
manda.siremunerandi.§.reiturpis.
ZglosyJanaAndrzejowegomożnawydobyćkilkafundamentalnychdlaprawazobo-
wiązań,staleiniezmienniedoniosłychregułprawnych.Sąonenastępujące:
1)Pactalegitimacustodiantur–umowyprawewinnybyćdotrzymywane;
2)Exnudopactoorituractio–jużsamatylkoumowarodziskargęsądową;
3)Turpepactumnontenet–umowaniegodziwaniewiąże;
4)Reiturpisnullaestobligatio–nieważnejestzobowiązaniezawartezniegodziwe-
gopowodu.
Współczesneprawojestwynikiemwielowiekowegorozwoju.Dzisiejszekodeksy
prawasączęstotylkowerbalnymwyrazemzasadsformułowanychwodległychepokach.
Zasadytetworząeuropejskąkulturęprawnąorzymsko-chrześcijańskimrodowodzie21.
Powyższezasadydotycząceumówniegodziwychlubzawieranychzniegodziwego
powodu(przyczyny)zostaływłączonedoKodeksuNapoleonaz1804r.Wart.1131KN
czytamy22:
20
DecretaliumGregoriiPapeIX,fol.CXXIIIIverso,col.b.
21
Natematpojęciakulturyprawnejistniejewieleopracowań.Zob.wszczególnościrozważania
S.Grodziskiegowewstępiedojegoopracowaniapt.Zdziejówstaropolskiejkulturyprawnej,Kraków2004,
s.7i16.Okorzeniachwspółczesnegoprawacywilnegointeresującerefleksjemożnaznaleźćw:B.Durand,
Ch.Chêne,A.Leca,Introductionhistoriqueaudroit,Paris2004,s.309in.
22
Zob.KodeksNapoleona.Reprodukcjapierwszejpełnejedycjipolskiegoprzekładu(1808)oraz
Stendhal(HenriBeyle),PamiętnikoNapoleonie,przeł.ioprac.W.Uruszczak,red.W.Walecki,Biblioteka
Tradycjinr60,CollegiumColumbinum,Kraków2008,t.II,s.108.
