Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przepięknąelegiąniżistotnątragedią.
Wdwalatapóźniej(1672)wystawiaRacinetragedięBajazet;treść
opartajestnaprawdziwymzdarzeniu,jakiemiałomiejscenadworze
sułtanawKonstantynopolu,aktóredoszłodoFrancjiprzezusta
ambasadorafrancuskiegouPorty.Byłatorzeczprzeciwnadogmatom
tragedii,abyczerpaćdlaniejprzedmiotwewspółczesnych
wydarzeniach;aleRacinesądził–jakusprawiedliwiasię
wprzedmowie–„iżoddaleniemiejscamożezastąpićtutajoddalenie
czasu”.Jeszczewiększąśmiałościąbyłowykonanie.Wutworzetym,
Racine,jeżelitomożliwe,jeszczedalejposunąłsięwbezwzględnej
analizienamiętności.Wszystkiehamulce,jakiedostojeństwohistorii
greckiejnakładałomuwAndromace,tutajpękają:Roksana,wschodnia
odalisa,wcielamiłośćzmysłową,pierwotną,niepowleczonąnawet
cienkimpokostemprzystojnościiduchowegoszlachectwa.Wtej
galerii„desfauvesbienparlants”–jakktóryśzkrytykówokreślił
szeregznamiennychpostaciRacine'a–Roksanajestjednym
znajpiękniejszychokazów.
PoMitrydacie(1673),którynatleepizoduzhistoriirzymskiej
zawieraprzenikliwąanalizęstarczejmiłości,poszlachetnejwrysunku
Ifigenii(1674),Racinedajenowearcydzieło,Fedrę(1677),stanowiącą
szczytowypunkt,azarazemjakbyzałamaniejegosztuki.
WziąwszytemattraktowanyprzezEurypidesa(Hipolit),poetaujął
gozupełniesamodzielnie,ześmiałościąposuniętątymrazem
doostatnichgranic.WtragediiEurypidesaczystyczcicielbogini
Diany,Hipolit,jestgłównąpostacią;kazirodczamiłośćdopasierba,
jakąrywalkaDiany,Wenus,zażegławsercuFedry,abyzgubić
Hipolita,jesttylkośrodkiem.RacinenatomiastuczyniłzFedryijej
miłościcentralnypunkttragedii;cowięcej,odważyłsięwszystkie
sympatiewidzaściągnąćkutejobłąkanejwystępnąmiłością
męczennicy.Nigdybezwolnośćczłowiekawobecnamiętnościnie
wystąpiławyraźniejniżtutaj.RacinewidziwFedrze,wjejkazirodczej
miłościniezbrodniarkę,leczofiarę;opromieniłjąwszystkąpoezją,
uczyniłją,zcałejgaleriiswychpostaci,najgodniejsząwspółczucia,
najszlachetniejszą,najczystsząniemal…InigdynieposunąłsięRacine
dalejwskupionejsztuceanalizypsychologicznej:natymudręczonym
sercu,wciążnapiętymjakstrunyharfy,wygrałcałąbolesnąpieśń
miłości,odjejbezwiednychzaczątków,jejwalkwewnętrznych,
poprzezbezmiarniewolniczegopoddania,poprzezdziewczęceniemal
naiwności,ażdoszałuwściekłychpożądań,piekłazazdrości,
nienawiściizbrodni.
