Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Feministkiwewspółpracyzpaństwem
sytuacji,wktórejpołożeniejednostkibyłobycałkowicieniezależneipozostawione
jejsamej,jestpraktycznieniemożliwe.Nieistniejemywspołecznejpróżni,lecz
wsiecigęstychpowiązań,którenadająramynaszymdziałaniom,sprawiając,że
stająsięonewogólemożliwe,irównocześniejeograniczając.Stądteżambiwa-
lencja.Zastaneregułygry–prawo,wyznaczoneterminy,nieformalnezależno-
ściczyrealiafinansowe–mogąrównieczęstosłużyćrealizacjinaszychcelów,
jakistanowićbarieryHniedoprzejścia”,uniemożliwiającejakiekolwiekdziała-
nie.Naprzestrzeniżyciaodnajdujemysięgdzieśmiędzypoczuciemgłębokiej
sprawczościadojmującąświadomościąnierealnościnaszychpragnień.Zwłaszcza
wkontakciezinstytucjamipublicznymi–formalnymiinstytucjamidziałającymina
mocyprawairealizującymispołecznąwładzę–poczuciesprawstwaibezsilności
nabierajaskrawychbarw.Bezosobowezasadyirozbudowaneproceduryczęsto
sprawiają,żeHzderzamysięzmurem”,naszepotrzebyipomysływydająsięnic
nieznaczyć,ajednostkowygłosginiewobectego,cozostałoHodgórnie”ustalone.
Zdarzasięjednak,żewykorzystującistniejącewarunki,podejmujemy,nierzadko
wespółzinnymi,celowedziałania,byjezmienić,agdynaszeinterwencjeprzyno-
szązamierzonerezultaty,zsatysfakcjąodczuwamyindywidualnąbądźzbiorową
sprawczość.Wpływnato,coponadjednostkoweispołecznieustalone,napowrót
stajesięmożliwy.Dośćdobrzedwuznacznośćspołecznegopołożeniajednostek
izwiązaneztymmieszaneodczuciaopisujeMargaretArcher:
Częściąskładowącodziennegodoświadczeniajestczućsięzarazemwolnym,iuwięzio-
nym,zdolnymkształtowaćswojąprzyszłość,amimotostawiającymczołoprzytłaczającym
inapierwszyrzutokabezosobowymograniczeniom.Ci,którychrozmyślaniaprowadzą
doodrzuceniapretensjonalnegozłudzeniabyciawładcąmarionetekijednocześnieprze-
ciwstawieniasięodwrotnymwnioskomobyciutylkokukiełką,majązazadaniepogodzić
todwubiegunowedoświadczenie,imuszątozrobić,jeślitylkoichmoralnymwyborem
jestniepozostaniebezwładnymlub,wHpolitycznym”działaniu,nieskutecznym(1988:X).
Woczywistysposóbpytanieosprawczośćnabierawyjątkowegoznacze-
nia,jeżeliwłaśnienawpływiespołecznymizmianiestatusquonamzależy.
Zagadnienietojestniezwykleważnedlafeminizmuiwszelkichinnychprojek-
tówkrytycznych,którychintegralnączęściąjestdążeniedozmianyspołecznej.
Stanowiskafeministekwobecinstytucjipublicznychrzadkobywająobojętneipozba-
wionedylematów.Wodniesieniudoistniejących,nierównychregułgrywzmac-
nianiewłasnejwładzyiposzerzaniepolawpływuwydajesiękluczowe,aleteż
niepewneikruche.
PrzykłademtejambiwalencjiwewspółczesnejPolscemożebyćpołowicznysuk-
cesobywatelskiejinicjatywyustawodawczej,koordynowanejprzezKongresKobiet,
wsprawieprojektutzw.ustawyparytetowej,podpisanegoprzezponad150000Polek
iPolaków.Oddolnainicjatywadoprowadziładoprzyjęciaustawyozmianieordy-
nacjiwyborczej,gwarantującejtrzydziestopięcioprocentowyudziałkobietnalistach
kandydatów.Jesttodoskonałailustracjazbiorowegodziałaniajednostek,wtym
przypadkugłówniekobiet,którewykorzystującdostępnezasoby,doprowadziłydo
przemianwobrębieregułHspołecznejgry”.Wtymsamymczasie,mimoprotestów
kilkudziesięciuorganizacjipozarządowychzajmującychsięszerokopojętąochroną
