Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
RafałStobiecki,AleksandraSylburska
WielkaEmigracjadziałałagłówniewdziedzinieducha,alezostawiłaposobie
śladmaterialnywpostaciBibliotekiPolskiejwParyżu,którytośladprzetrwał
dodzisiaj.NaszaEmigracjaPolitycznamiałaogromneśrodkimaterialneikon-
centrowałasięnaoperowaniunimi.Niejestjednakpewne,czypozostaniepo
niejjakiśtrwałyśladmaterialny2.
Byłatoperspektywauczestnikawydarzeńiświadkaepoki,emi-
granta,rozczarowanegomarazmemorazmałostkowymisporami
wśrodowiskunpolskiegoLondynu”.Centrumpowojennegowychodź-
stwaniespełniałojegooczekiwańcodoroli,jakąwjegoprzekonaniu
mieliodegraćPolacywwolnymświecie.
CzyrzeczywiścieporównaniedoWielkiejEmigracjizXIXwieku
jesttakbardzonieuzasadnione?Ćwierćwiekupóźniejnatopytanie
próbowałoodpowiedziećtrzechcenionychznawcówhistoriipolskiego
powojennegowychodźstwa,AndrzejFriszke,PawełMachcewicziRa-
fałHabielski.Wichprzekonaniupo1945r.:
porazdrugiwpolskiejhistoriinaprzestrzeni150latpozaOjczyznąznalazła
się,naskutekwłasnegowyboru,takdużaitakświadomapatriotyczniegrupa
Polaków.Swójwybórtraktowalijakoprotestwobecistniejącejwkrajurzeczy-
wistości,azaswojąmisjęuważaliwalkęojegowyzwolenie.Wychodźstwostwo-
rzyłowłasneinstytucjepolityczne,organizacjespołeczne,bujneiwartościowe
życiekulturalne3.
Najpewniejkażdyzainteresowanytymtemateminaczejodniesie
siędozaprezentowanegopowyżejdylematu.Każdyteżinaczejrozłoży
akcenty,wskazującnapozostawionedziełaliterackie,dokonaniana-
ukoweczydziedzictwomaterialne,pamiętająctakżeotym,żelosyisy-
tuacjaobuemigracjiniebyłyanalogiczne.Jednonieulegawątpliwości
powojennaemigracjabyłafenomenemwhistoriipolitycznej,społecz-
nejikulturalnejPolski.Zwalczanaprzezkomunistycznąpropagandę,
wepocePRLniedoczekałasięrzetelnychmonografii.Jednakprze-
konanie,żeudałosięzdławićnadWisłązaciekawienietymtematem,
byłobłędne.Po1989r.nastąpiłaeksplozjazainteresowaniakrajowych
badaczylosamirodakówpozagranicamikrajuorazichdokonaniami4.
2Tamże,s.112.
3A.Friszke,R.Habielski,P.Machcewicz,Wstęp,[w:]A.Friszke,DrugaWielka
Emigracja1945-1990.Życiepolityczneemigracji,Warszawa1999,s.5.
4R.Habielski,StanbadańnadpolskąemigracjąpolitycznąpoIIwojnieświato-
wej(przeglądbibliografii),[w:]Śladypolskości.Poloniaiemigracjawświetlebadań