Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
JózefCzapski
Różnewswejformie,wswymwyrazie,jakżebliskiesąreakcje
młodzieżydalekichodsiebiepokoleń.
nKtosięośmieliopowiadać,cosiędziałowszkołach.Ludziewątpi-
liwewszystko,młodziodrzuciliwszystko…Młodzieżwyszłazeszkół
zczołempogodnym,ztwarząświeżąirumianąizbluźnierstwemna
ustach…Dzieci15-letnie,rozpartepodkrzewamiwkwiatach,mówi-
łytakiezdania,takiesłowa,odktórychbyzadrżałyzezgrozyciche
zaroślaogrodówwersalskich”.
nSzczęśliwici,którzyczastenominęli,szczęśliwi,którzyprzeszli
nadprzepaściami,patrzącwniebo…Jestprawdąniestety,żegest
bluźnierczydajewielkiupustsił,przynosionulgęsercuzbytpełne-
mu…Tobyłparoksyzmrozpaczy,wołaniebezimieniadowszystkich
potęgniebieskich…Tobyłwielkikrzykbóluiktowie,czywoczach
Tego,którywidziwszystko,toniebyłamodlitwa”.
Któżtopisał?DwudziestoparoletniMusset,którymsięzaczyty-
wałynaszepobożnebabki,piszetakosobie,piszeomłodzieży,wy-
rosłejnagruzachtamtejepopei,epopeinapoleońskiej.Francjabez
złudzeńwielkościbyładlanichzamała,zadusznaizaciasna.
nNajbogatsiwpadliwrozpustę…najbiedniejsiwentuzjazmchłod-
nywielkichsłów,wokropnemorzeczynubezcelowego”.
Aletamtamłodzieżfrancuskanoswymszczęściuniewiedziała”,
tesierotywielkiejepopei,którychojcowiezginęlinaszlakachnapo-
leońskichniewidziały,jakwywożonoimordowanoichrodziców,ani
jakłapanoirozstrzeliwanonaplacachmiastludzizzalepionymigip-
semustami,byniemoglikrzyczećczywołać.CimłodziFrancuzinie
patrzylinawirującekaruzeleustóppłonącegoghetta,niewidzieli,
jakwginącejWarszawiepadaliwnierównejwalceichbracia,sio-
stryipierwsiprzyjaciele.Nieprzeżylionirównieżpotempoczuciatej
gorzkiejbezużytecznościnajcięższejzofiar.
nIramionamłodociane
Wbezimiennyprochrozwiane
Dziejównazwąśmieciem”.
ToNorwidnapisałtęstrofęgorzkązgorzkich.
Tamłodzież,któraprzeżyłakatastrofęWarszawy,ginęłajeszcze
wlasach,likwidowanaprzezbezpiekęiżartasuchotami,wobozach
wNiemczech,wcelachwięziennychwPolsce,alboprzyjmowała
nowąrzeczywistość,wchodziławaparat,przyjmującwszelkietego
