Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RozdziałI.Przemianywkulturzewspółczesnej
ikulturalnym.Przyciągałtysiące,setkitysięcy,apotemmilionywidzów.Nie
zwykleszerokijegozasięgstałsiębezkonkurencyjny.
Społeczneznaczeniesztukifilmowejspowodowało,żejużnaetapietworze
niawszystkieelementyprocesurealizacjipoddanebyłykontroliiwpływomgrup
społecznychorazpaństwa.Twórcząswobodęindywidualnegoartystyograniczały
zależnościtechniczne,przemysłoweiekonomiczne,instytucjonalne,atakżeze
społowycharakterpracynadfilmem.Wfilmowychinstytucjachedukacyjnych
profesjonalizacjarólzwiązanychzfilmowaniemobjęłazespołyludzkieoróż
nychspecjalnościach.Bylitoautorzyscenariuszyidialogów,operatorzyireżyse
rzy,aktorzy,projektanciscenografiiikostiumów,kompozytorzymuzykiipiose
nek,technicy,statyści.Prestiżscenarzysty,uważanegozatwórcęprzyszłegoob
razu,obniżyłsięjużwlatachprzedwojennych.Zaczęłorosnąćrozumienieroli
reżyserawtworzeniufilmowegodzieła.Rolareżysera,jakoautentycznegoautora
filmu,rozważanabyłanajpierwwteoretycznychrefleksjachpoświęconychfilmo
wejsztuce.Zpraktykireżyserawyprowadzonownioskiopoziomiepracycałej
ekipy,onadaniufilmowiindywidualnegopiętnaiomożliwościautorskiejwy
powiedzifilmowej.
Wpierwszejpołowieubiegłegowiekuwkinematografiiświatowejzaczęto
stopniowoograniczaćtendencjekomercjalne,filmwydobywałsięzludycznego
nurtukulturyiobejmowałfunkcjespołeczne.Sprzyjałotoodtwarzaniurzeczy
wistościświatarealnegowwymiarzematerialnym.Utwory,któremiaływarto
ściznaczące,wzbogacałyinterpretacjęmetaforycznądziękirozwojowiśrodków
wyrazowych,tworzącychjęzykfilmu,oczymświadcządziełaGriffitha,Chapli
na,Eisensteina,Pudowkina.Zmieniałsięteżstopniowostosunekpubliczności
dofilmowegorepertuaru,rosływymaganiawobecnowejsztuki.
WPolscewlatachpowojennychnazrekonstruowanejirozbudowanejba
zieprodukcyjnejobjętejpaństwowymmecenatemwstosunkowokrótkimczasie
zbudowanoodnowaprzemysłfilmowyipowołanodożyciafilmoweszkolnictwo,
przygotowującekompetentnychifachowychtwórców.Demokratyzacjęwkorzy
staniuzdóbrkulturyrealizowanorozwijającsiećkin,zwłaszczawśrodowiskach
podtymwzględemzaniedbanych.
Filmprzestałbyćkomercyjnymtowaremprzemysłowymprodukcji,astałsię
instrumentemsłużącymprzemianomspołecznym.Nowaizasadniczarolafilmu,
jakąstałasięużytecznośćspołecznakształtującapsychikęodbiorców,przesunę
łazainteresowaniatwórcównasprawytreściprzekazywanewartystycznejfor
mie.Filmprzestałteżbyćutworemluźnozbieżącymżyciemzwiązanym,astał
sięgatunkiemwiedzyorzeczywistości,zktórąwięźfilmuzaznaczasięszcze
gólniesilnie.Realizatorzyfilmówobogatejtradycjinarodowejispołecznejoraz
oproblematycemoralnejipsychologicznejprzekształcilisięwhierarchiispo
łecznejwartystówobarczonychmisjąwychowawczą.