Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Japonia–obcośćpożądana?
18
Potocznedziśzjawiskoestetyzacjiobcościtajemnicekulturyjapoń-
skiejsprowadzadowachlarzaikwiatukwitnącejwiśni,takjakAfrykę
dokolorowychpaciorków,wielbłądówisafari.Dzisiajszczególnietzw.
kulturamasowapielęgnujezłudzenie,żeinność,dajmynatojapoń-
skość,możnaposiąśćjakwachlarzkupionynaulicznymstraganie
wKioto.Obcośćsprowadzadogadżetu.Tenrodzajestetyzacjiobco-
ści,tzn.sprowadzenieObcegodo„dziwnego,pięknegoprzedmiotu”
(aprzecieżzdjęcieorientalnegokrajobrazuteżjestformąuprzedmio-
towienia),nosiwszelkieznamionapodporządkowania,zawłaszcze-
nia.Jestchybawariantempierwotnejreakcjinaobcość,którąopisuje
w
Smutkutropików
ClaudeLévi-Strauss.Uważałon,żewobecOb-
cychstosowanesądwiestrategie;strategiapierwsza–antropofa-
giczna–poleganapożeraniuobcych(dosłownielubwprzenośni)
iprzeobrażaniuich,wdrodzeprzemianymaterii,wsubstancjęnie-
odróżnialnąodwłasnej.Drugastrategiatostrategiaantropoemicz-
napolegającana„wymiotowaniu”obcych,czyliwygnaniu,odrzuceniu.
ZdaniemLévi-Straussastrategiaantropofagicznamiałakiedyśpo-
staćkanibalizmu.Czyzdjęciazpodróżyprezentowanewalbumach
iorientalnetrofeaporozkładanenapółkachniesąwłaśnietegopier-
wotnegokanibalizmunajprostszymprzejawem?Bywa–współcześni
turyścinieoswojonąinność,odmiennośćświataunieruchamiająna
zdjęciach,aObcystająsiędlanichdostarczycielamiintensywnychwra-
żeńczyprzeżyć12.Zapewnepodkątem„pożeraniaobcości”można
zanalizowaćpostawęestetyzującądziełoinnejkultury,np.film.Ten
problemwymagaoczywiściebadańnadodbioremdziełasztuki,anie
tojestprzedmiotemmojejksiążki.Wartojednakzaznaczyć,żekryjesię
tupewnaintrygującakwestia,szczególniedotyczącafilmu,którybywa
sztuką,aleirodzajemmasowegotowaru(dziełobywa„sprowadzane”
dopięknejpotrawyi„zjedzone”przezodbiorcę,aleizdarzasię–sami
12Kategorię„turysta”możnarozumiećdosłownie,aleimetaforycznie.Sto-
sujejąwswoichpracachZygmuntBauman–określaontymterminemposta-
węwobecrzeczywistości(awięcjakiegośpierwiastka„obcego”),wktórejdo-
minujepragnieniekontroli.„Nieidzietucoprawdaoowe,heroiczno-prome-
tejskie,przestarzałejużpojęciekontroliwsensieodciskaniaśladunamodłę
swegoideałuizmuszaniaświata,bywdanymmukształcietrwał.Idzietu
oinnyzgołarodzajkontroli–przypominającejtenrodzaj»panowanianad
biegiemzdarzeń«,jakioferujesztepselelektrycznyczytelewizyjnypilot”.Z.Bau-
man,
Ponowoczesnośćjakoźródłocierpień
,Warszawa2000,s.146.
