Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Corpusdelicti.Historiamyślifilmowej
27
Filmyoprostakachmogązatemdziałaćjakostrzeżenielubparadoksal-
nazachęta,aleprzypominająopragnieniudotknięciaekranu,wejściu
wbliski,cielesnykontaktwidzazobrazem.
Podobnątęsknotęmożnaznaleźćtakżewpierwszychteoriachfil-
mu,będącychświadectwembezpośrednichdoświadczeńodbiorczych.
Widaćtochociażbywapologiiruchuiprzestrzenifilmowej,comożna
ogólnieokreślićjakokinestetykę20.RicciottoCanudo,znanywPolsce
przedewszystkimzManifestusiedmiusztuk(1911),wktórymcharak-
teryzowałkinojakototalnąsyntezęsztuk,wewcześniejszymTriumfie
kinematografu(1908)zemfaząopisywałdoświadczeniekinowe:BSce-
nynajbardziejtłumne,pełnenajwiększegozamieszaniarozwijająsię
wprzyspieszeniuzgwałtownościąniemożliwąwrzeczywistości,atakże
zmatematycznąprecyzjązegarowegomechanizmu,zaspokajającorga-
nicznygłódnajbardziejzachłannegopożeraczaprzestrzeni”21.Fascy-
nacjaakceleracją,głóddoznańieksploracjawłasnegodoświadczenia
narówniześrodkamiartystycznegowyrazu-takmożnapodsumo-
waćpierwszychwidzówiteoretyków,którzy,coważne,nieprzestawali
podkreślaćtego,żesąwidzami,częstołączącpragnienieuogólnienia
znerwemrecenzenckim.Podobniebyłowwypadkupolskiegobadacza
KarolaIrzykowskiego(Śmierćkina?[1913];Xmuza[1924]).Takon,jak
iwczesnomodernistycznaawangardawogólebylizafascynowanikine-
stetyką-ruchem,pędem,przyspieszeniem,któremiałyoddawaćtempo
współczesności.DlaIrzykowskiegokinobyłokontemplacjąBlirykiru-
chu”,jedynąformąartystycznąpozwalającąnazatrzymaniedynamiki
bezzamrażaniajej.Dziękitemufilmnietylkoposzerzaoptycznąpo-
wierzchnięświata,aletakżeotwieramożliwośćobcowaniaczłowieka
zmaterią,aczynitowprzedpojęciowysposóbiodwołującsiędofascy-
nacjicielesnością.Dzisiajpowiedzielibyśmy,żebyłatoafektywnaintu-
icja,apozawerbalnyrejestrisomatycznakomunikacjamiędzyfilmem
awidzemtokluczowewątkiwteoriizmysłów.Podobniekinestetyka
leżaławcentrumzainteresowańDzigiWiertowa,jednegozgłównych
przedstawicieliradzieckiejszkołymontażowej,niezwyklewyczulonego
narytmimożliwościBpercepcyjne”kamery.DlaautoraCzłowiekazka-
merą(Czełowiekskinoapparatom,1929)ważniejszeodtradycyjnych
20Oznaczeniumobilnościidynamiki,takżewodniesieniudowczesnejteoriifilmu,
napisałinteresującoJordanSchonig-TheShapeofMotion:CinemaandtheAesthetics
ofMovement,OxfordUniversityPress,NewYork2022.Dlabadaczaruchwkiniejest
formąekscesu,stanowiącintensywnedoświadczenie.
21R.Canudo,[za:]H.Konicka,NieznanytekstRicciottoCanudo,BKino”1978,nr6,
s.37.
