Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Filozoficznainterpretacjacywilizacji
FILOZOFICZNAINTERPRETACJACYWILIZACJI
18
Zwrot„filozoficznainterpretacjacywilizacji”zostałużytytunaoznacze-
nieanalizisyntezzmianocharakterzeponadcywilizacyjnym,wycho-
dzącychpozastałeitrwałeskładnikikażdejcywilizacji31.Cywilizacja,
choćjestnajbardziejstabilnąformązrzeszenia,ulegaprzeobrażeniom
podwpływemczynnikówwewnętrznychorazzewnętrznych.Ichdostrze-
żeniewprzekrojuhistorycznymmapomócuchwyceniuprzeobrażeń,
związanychzczynnikamiideologicznymi,technicznymiiekonomicz-
nymi.Dokonującasięnanaszychoczachtransformacja,identyfikowana
przezjednychjakonowacywilizacja,akomentowanatujakoantycywi-
lizacja,stanowirezultatzintegrowanegooddziaływaniaideologicznych
urojeń,technologicznychudogodnieńorazekonomicznychkorzyści32.
Poszczególnecywilizacjeróżniąsięstopniemrozpoznaniaiposza-
nowaniaprawdyoczłowieku,aprzedewszystkimwłaściwejmuwe-
wnętrznejwolnościinależnejzewnętrznejswobody33.Antynomiaze-
wnętrznychnakazówiwewnętrznejautonomiiprowadziładoskrajności
rozwiązaniacywilizacyjne.Jedyniewcywilizacjieuropejskiejzostała
wypracowanarównowaga.Usunięcieantynomiinakazuzewnętrznego
autorytetuiwewnętrznejautonomiisumieniajakoczynnikaobiektywne-
goisubiektywnegopolegawniejnasubiektywnymuznaniuobiektyw-
ności,podmiotowejakceptacjiprzedmiotowościiwolnegokierowania
sięrozumem.
Niełatwąjestrzecząpogodzeniezmiennościiniezmienności,obiek-
tywizmuisubiektywizmu,autonomiiiheteronomii,wolnościipowinno-
ści.Godzeniesprzecznościzawszeprowadzidouznaniapierwszeństwa
31Znaleźćjemożnawlicznychpracachzzakresufilozofiicywilizacji,dawniejszych
iwspółczesnych,polskichizagranicznych.Por.np.AlbertSchweitzer,Philosophyof
Civilization,London1923.
32P.Jaroszyński,Człowiekinauka:Studiumzfilozofiikultury,Lublin2008,s.14.
33Por.M.A.Krąpiec,Człowiekwobecwyboru,[w:]OBoguioczłowieku.Problemy
filozoficzneiteologiczne,podred.B.Bejze,t.II,Warszawa1969,s.149.
