Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekMaciejczak/Filozofajakokrytykajęzyka
8
logiką,ontologiąiepistemologią.Podjegowpływemlogika,którejważnączę-
ściąbyłateoriajęzyka,stałasiępunktemwyjściadociekańwewszystkichdzia-
łachfilozofii.Zajęłamiejsceprzyznawanedotądteoriipoznania(epistemologii).
Dostrzeżeniefaktu,żejęzykniejestzewnętrznywobecmyśli,zmieniło
statusfilozofowania-sporyfilozofówprzybrałypostaćpytaniaojęzykowe
warunkimożliwościmyśli.Pytaniatradycyjne,ostrukturębytu(otologia),
opodstawyżyciamoralnego(etyka)iświadomości(teoriapoznania)zo-
stałyprzekształconewpytaniaowarunkirozumieniazdańiichznaczenie,
osposobyużyciatakichsłówjak:nznaczenie”,nświadomość”,nkoniecz-
ność”,nwolność”,ndobro”,nprawda”,npiękno”itd.Wkonsekwencjiwra-
dykalnymnurciefilozofiiwspółczesnejjęzykstałsięjednocześniemedium
iprzedmiotemfilozofii.Dyskusjenadproblemamifilozoficznymiprzenie-
siononaterenteoriiznaczenia,ponieważto,jakrozumiemywspółzawod-
niczącekoncepcjerzeczywistości,zależyodogólnegosposoburozumienia
naszychmyślinatemattychkoncepcji3.Skoromyśl(rozum)majęzykowy
charakter,torefleksjanadjęzykiemnieuchronniedotykateżkondycjiczło-
wieka,jegosposobubyciawświecieirozumieniaświata.
Niniejszapracaprzedstawiadyskusjenadzagadnieniemznaczeniawyra-
żeńjęzykowych.Ograniczasięzasadniczodoperspektywyanalitycznej.Jej
jednostronność,spowodowanąbrakiemholistycznejihistorycznejwrażli-
wości,częścioworównoważądwawprowadzającerozdziały,przywracające
klasycznyhoryzontpytańfilozoficznychojęzyk.RozdziałInNowożytność
-językjakogłosumysłuidoświadczenia”,obejmującykoncepcjejęzyka
ważniejszychpostacifilozofiinowożytnejodXVIIdoXIXwieku,tj.Karte-
zjusza,Locke’a,Hume’a,Leibniza,KantaiMilla,orazRozdziałIInSzko-
łaBrentana-językjakowytwórświadomościinarzędzieporozumiewania
się”,dotyczącykoncepcjiBrentanaijegowybitnychuczniów:Marty’ego,
Meinonga,TwardowskiegoiHusserla.Bezszerokooddziałującegowpływu
ideiSzkołyBrentanazwrotkuanaliziejęzykaniebyłbymożliwy.
Zpunktuwidzeniachronologiipierwszymokresemfilozofiianalitycznej
sąlata1880-1930,wtympraceFregego,Moore’a,RussellaiWittgenste-
ina4.Fregesformułowałteorięznaczeniaijęzykawbadaniachlogiczno-se-
mantycznych.Byłrzecznikiemprogramulogicyzacjiarytmetyki,czylijej
3M.Dummett,Logicznapodstawametafizyki,tłum.W.Sady,Warszawa1988,s.28-29.
Teoriaznaczeniajestpodstawąinnychzagadnieńfilozoficznych:nWielkośćFregegopo-
leganatym,żedostrzegłówfakt”,w:M.Dummett,Frege:PhilosophyofLanguage,
London1981,s.669.
4J.Woleńskitwierdzi,żefilozofiaanalitycznaobejmujefilozofięzdrowegorozsądku
G.E.Moore’a,atomizmlogiczny(B.Russell,pierwsząfilozofięWittgensteina),po-
nadtoempiryzmlogiczny,szkołęlwowsko-warszawską,filozofięjęzykapotocznego
zCambridge(drugafilozofiaWittgensteina,J.Wisdom)ioksfordzkąfilozofięjęzyka
potocznego(G.Ryle,J.L.Austin,H.P.Grice,P.F.Strawson)orazfilozofięformalną,
