Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EpokaOświecenia-wprowadzenie
udałosięwgruncierzeczyprzywrócić„starego”(przedrewolucyjnego)
porządku.WXIXstuleciuEuropastałasięgeneralniebardziejoświecona
niżwpoprzednimizawdzięczałatowjakiejśmierzewysiłkom
oświeceniowychfilozofów.Wkażdymrazieniebyłtoinnyrodzaj
oświecenianiżten,októrytamciwalczyli.Towarzyszyłamunatomiast
innafilozofia–bardziejkrytycznaisamokrytyczna,acozatymidzie
wwiększymstopniuzbliżonadonauki.Jesttojużjednaktematnaodrębny
cyklwykładów.
Tutajbędęzmierzałdopokazania,żeoświeceniowafilozofiawróż-
nychkrajachnietylkowpisujesięwróżneramychronologiczne,ale
takżezawieraistotnieróżniącesiętreściiformywyrazu.Nietrudnoto
wytłumaczyć,bowiemwyszłaonapozamuryhołdującychmyślowemu
tradycjonalizmowiówczesnychszkółorazuczelniizbliżyłasiędo
zwykłegoczłowieka;rzeczjasna,niedotego,którybyłanalfabetąoraz
miałniewielkiewymaganiaintelektualne,bowiemwarunkiemuczestnic-
twawoświeceniowejwymianiedóbriusługbyłaumiejętnośćczytania
ipisaniaorazsłuchaniatego,comielidopowiedzeniaoświeceniowi
myśliciele.Tegorodzajuosóbbyłojednakwtamtymokresiejużsporo,
zwłaszczawdużychośrodkachmiejskich,kultywującychtezawody,
wktórychniezbędnebyłonietylkoopanowanieokreślonychumiejęt-
nościpraktycznych,aletakżeposiadaniesporychkwalifikacjiumysło-
wych.Ówzwiązekzkulturąwielkomiejskąstanowijednąznajważniej-
szychcechOświecenia.Generalizując,możnapowiedzieć,żerozwijało
sięonobardziejdynamiczniewtychkrajach,wktórychspołeczność
miejskabyłaliczniejszalubteżktóreposiadałyprzynajmniejjedenprężny
ośrodekmiejski.Tęregułępotwierdzająprzedewszystkimówczesna
AngliaiFrancja–ichstolice(liczącepokilkasettysięcymieszkańców)
byłyprawdziwymieuropejskimimetropoliami.Wmniejszymstopniu
sprawdzasięonawprzypadkukrajówniemieckich:ichnajbardziejprężne
umysłowoośrodkimiejskie–takiejakBerlinczyLipsk–byłyco
najwyżejeuropejskimi„średniakami”.Podobniesytuacjaprzedstawiasię
wprzypadkuPolski.Natomiastwkrajachwłoskichregułatamaliczne
wyjątki–rzeczniewtym,żeOświecenieniebyłotamzwiązane
zwiększymimiastami,leczwtym,iżjedneznich–takienp.jak
MediolanczyNeapol–wyraźniezaznaczyływnimswojąobecność,
natomiastinne–takienp.jakRzymczynawetFlorencja–zrobiłyto
raczejnieśmiało.
Miałotooczywiścienietylkoswojesubiektywne,aleiobiektywne
8
uwarunkowania,wtympolityczneireligijne.Bezichuwzględnienia
