Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
BARBARAMARKIEWICZ
nymi,równymisobie,czyliobywatelami,pojawiłasięszansanazapewnienienie-
zniszczalnościitrwałościtemu,cowswejistociejestulotneikruche,awięcczynom
isłowom.Jeślizatemwsferzeprywatnejnajważniejszabyłatroskaowłasneżycie,to
wsferzepublicznejmogłasięujawnićizrealizowaćtroskaowspólnyświat.Zasad-
niczymcelem(wznaczeniutelos)greckiejpolismiałabyćtroskaowspólnyświat,
osamąprzestrzeńpolityczną,czylioprzestrzeńtejwolności,jakązapewniajedynie
uczestnictwowpolitycerozumianejakoobywatelskisposóbbycia.Wtensposób
powstałaszczególnaaksjosfera9.
Możnazatemuznać,iżpoczątekfilozofiipolitycznejwiążesięzpróbąuchwy-
ceniaipojęciowegoujęciatejsferywartości,którakonstytuujenwspólnyświat”
.
Problem,jakisiętutajpojawił,polegałnatym,iżnświatwspólny”wtejszczególnej
formie,jakąstanowiłanwspólnotapolityczna”
,niewynikałzsamejprzyrodniczejko-
nieczności,jaknaprzykładrodzinaczyorganizacjaplemienna.Byłatutajjużmowa
ojegowyjątkowościiniezwykłości,którawiązałasiętakżezmożliwądziękiniemu
transformacjączłowiekawobywatela.Wceluwyjaśnieniam.in.tejtransformacji
ocharakterzeegzystencjalnymbyłapotrzebnaobudowamitologiczna.Powstanie
nowejrzeczywistościinowegorodzajuegzystencjiwiązałosięzukonstytuowaniem
mituzałożycielskiego,jednakniemożnabyłoodwołaćsiędoistniejącychjużmitów
kosmologicznych,ponieważGrecybyliświadomi,iżrzeczywistośćpolitycznajest
ichwłasnymdziełem.Dlategowklasycznejfilozofiipolitycznejistotąmituzałoży-
cielskiegostałosięuprawomocnieniepodstawowegoaktuwoli,koniecznego,aby
przejśćodporządkunaturalnegodoporządkupolitycznego.Wodniesieniudomitu
politycznegochodziłobyzatemoodkryciepolitycznejarche,czylipodstawowej
zasadyuznawanejzapoczątekpolitycznejwspólnoty.Jakjużwspomniałam,poli-
tycznawspólnotabyładlaGrekówgłówniewspólnotąwartości,cozadecydowało,
iżnwspólnyświat”miałuGrekówszczególnąformę.ZwróciłnatouwagęGeorg
Hegel,wskazując,żeGrecyuczynilizeświatanswojąojczyznę”
.Hegelodkrywaową
ojczystośćwgreckimsposobiebycia,któryokreśliłjakonbycieusiebie”
,czylibycie
świadome10.WłaśnieprzeztakistosunekdoziemiojczystejGrecykształtowaliswo-
jąojczyznęjakonojczyznęduchową”
.ZezrozumiałychwzględówHegelkoncentruje
sięnaduchowejstronieowegostosunku,wskazując,iżprzedstawienietegosposobu
byciastałosięrównieżpodstawągreckiegowyobrażeniawolności,oznaczałobo-
wiemuwolnieniesięodnaturalnegosposobubycia,uwolniłoichodbezpośredniego
powiązaniaznaturą.Właśnieztegowzględuzanajważniejszymitgenezywspólnoty
politycznejuPlatonatrzebauznać,moimzdaniem,mitonkrwiiziemi”11.
WwypadkuPlatonadośćtrudnąsprawąstajesięodróżnieniemitówpolitycz-
nychodinnychmitówuzasadniających,wtymkosmologicznych.Badaczkatej
9LeszekKołakowskizwracauwagęnamitycznycharakterświatawartości;jaktwierdzi,niemoż-
nawartościowaniaprzekształcićwwiedzę:nWartośćjestmitem;jesttotranscendens”
,za:L.Kołakow-
ski,Obecnośćmituł,op.cit.,s.46-47.
10Por.B.Markiewicz,nTastaranudnaEuropa”.IdeaeuropejskiejojczyznyaflozofaHegla,nPrze-
glądFilozoficzny”1992,nr2.
11Platon,Państwo,ks.III,tłum.W
.Witwicki,Warszawa1958,s.184-190.
