Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ofunkcjimituwfilozofiipolitycznej
35
dujePlaton,trzebasięnauczyćrozróżniaćludziiprzestrzegać,abystosowniedotego
zajmowalimiejscewewspólnocie.
Poszukiwanietradycyjnierozumianegomituzałożycielskiegowpolitycznejfi-
lozofiiArystotelesajestutrudnionezuwaginaświadomeodrzucenieprzezniego
filozofiiPlatonaisformułowaniewłasnejnaukowejmetodologii.Arystotelespró-
bowałzastąpićmityPlatonaopowieściamihistorycznymi,kierującsięzasadą,iż
nnależywpełnikorzystaćztego,coprzekazane,agdzieokazująsiębraki,trzeba
sięstaraćoichuzupełnienie”
.Właśnietennowyprojektfilozofii,rozumianejjako
wysiłekodkrywaniapierwszychprzyczyn,przyczyniłsięwalniedopowstanianowej
mitologii,któraodczasównowożytnychtowarzyszyłatakżeeuropejskiejnauce.To
przedewszystkimtenrodzajmitologiimiałteżnamyśliLeszekKołakowski,tropiąc
obecnośćmituiodnajdującgowobrębieepistemologiiilogiki16.
Poszukującpoczątkówwspólnotypolitycznej,czyligenezypewnejrealności
empirycznej,Arystoteleswiążejezporządkiemnaturalnym,rozumianymjako
porządeknieuwarunkowany,czyliznaturąludzką.Tymsamymporazpierwszy
jakoarche,początkowypoczątek,podstawaizasadapolityki,pojawiasięzałożenie
filozoficzne,sprowadzającestannaturalnydonaturyczłowieka,przyczymwcelu
uprawomocnieniapodstawowegoaktuwoli,koniecznego,abyprzejśćodporządku
naturalnegodoporządkupolitycznegojakoporządkuwartości,Arystotelesmusi
założyć,iżjesttodobrawola,inaczej:żeczłowiekznaturydążydoszczęściaima
możliwośćrozpoznaniadobra.PodobniejednakjakuPlatona,równieżtegorodza-
jumitzałożycielskimacharaktermituinterpretacyjno-objaśniającego.Arystoteles
wykorzystujego,konstruującwłasnąwersjęidealnej,czylinajlepszej(autarkicznej)
wspólnotypolitycznej,leczwmiejsceopowieścifabularnejpojawiasięnarracja
techniczna17.Założycielnowejpolisprzyrównanyzostajedorzemieślnikaidziała
podobniejakntkaczczybudowniczyokrętów”
,aletakżejakodemiurg,czegoAry-
stotelesjużraczejnierozwija.Popierwsze,musimiećodpowiednimateriałdopra-
cy.JakomaterialnąpodstawępolisArystoteleswskazujejejmieszkańców-chodzi
oichoptymalnąliczbę;każdepolis,takjakkażdainnarzecz,manmiaręwielkości”
ijestpiękne,kiedytamiarazostajezachowana.Toliczbapozwalającansamodzielnie
16JakpiszeLeszekKołakowski,którybadałmitytowarzyszącenowożytnejnauceiracjonalność
wogóle:nNazywammitycznymwszelkieprzeświadczenie,którenietylkowtymznaczeniutrans-
cendujeskończonedoświadczenie,iżniejestjegoopisem(bokażdahipotezawtymznaczeniupoza
doświadczeniewykracza),leczwtymtakże,żerelatywizujewszelkiemożliwedoświadczenieodno-
szącjerozumiejącodorealnościzasadniczoniezdolnychdotego,abyichsłowneopisanieweszło
wwięźlogicznązopisaniemsłownymdoświadczenia(ł).MitRozumupotrzebnyjest,abyobecna
byławiara,żelogikanaszaniejesttylkosavoir-vivre)emzbiorowościwspółpracującychwmyśleniu,
anitylkofaktycznąjakościąnaszegocielesnegoustrojulubnaszegosposobumówienia.MitRozumu
niejestaniprawdziwyanifałszywy,ponieważżadenmitniepodlegadychotomiiprawdyifałszu.Ale
cośmożebyćprawdziwelubfałszywetylkodziękimitowiRozumu”
.L.Kołakowski,Obecność…,op.
cit.,s.46,67.
17Por.Arystoteles,Polityka,ks.VII,tłum.L.Piotrowicz,w:idem,Dzieławszystkie,Warszawa
2001,s.183in.
