Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.E.Szołtysek,Filozofiawychowaniamoralnego,Kraków2009
ISBN:978-83-7850-345-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009
Metafizycznośćosoby
21
równośw.Augustyn(sięgającydometafizykiPlatonaiPlotyna),jakiśw.
Tomasz(odwołującysiędometafizycznychrozstrzygnięćArystotelesa)
bazująnaEwangelicznymObjawieniu,leczjakżeróżnieformułująkon-
cepcjęosoby!
Wpersonalizmieaugustiańskimjesteksponowanaosobaludzkajako
istotaduchowa.
WrozprawieOTrójcyŚwiętejśw.Augustynstwierdza:
„Alektóżbywątpiłotym,żeżyjeipamięta,rozumieichce,poznajeimyśli,iformułuje
sądy?Przecieżjeżelinawetwątpi,tożyje;jeżeliwątpi,topamięta,żewątpi;jeżeliwątpi,
towie,żewątpi,chcebyćpewny;jeżeliwątpi,tomyśli;jeżeliwątpi,towie,żeniewie;
jeżeliwątpi,tosądzi,żeniepowinienpochopniesięzgadzać.Możnaowszystkiminnym
wątpić,aleotychaktachduchaniktniepowinienwątpić.Gdybytychaktówniebyło,to
wogóleniemożnabywątpić.”
16
Natomiastwpersonalizmietomistycznym(ineotomistycznym)osoba
ludzkajestzbieżnazistotąspołeczną(personalizmspołecznyE.Mounie-
ra)lubosobajestidentyfikowanazistotąmoralną(personalizmfilozo-
ficzno-moralnyE.Gilsona),lubosobaludzkazbiegasięzistotąpolitycz-
ną(personalizmpolitycznyJ.Maritaina).
Termin‘osoba’(
gr
.prosopon,
łac
.persona),wedługtradycyjnejwy-
kładnigreckiejiłacińskiej,znaczyłpoczątkowomaskęużywanąprzez
aktorawteatrze.Wprawierzymskimtermintenoznaczałosobęprawną.
KlasycznądefinicjęosobypodałBoecjusz[526]:„Osobajesttojednost-
kowasubstancjanaturyludzkiej”.DopełnienietejdefinicjipodałAlkuinz
Yorku[804]:„Osobajesttopodmiotniezbywalnychpraw.”FilozofiaXVI
iXVIIw.oosobiemówiwodniesieniudowolnościigodności,stanowią-
cych-szczególniewXXw.-podstawęprawczłowieka.
Augustiańskątriadę:pamiętanie-myślenie-chcenie,dasiępojąćja-
kotrzypodstawoweprzejawyczłowieczejjaźnilubżyciaumysłowego.
Każdyzosobnarozpatrywanyprzejawjestwsobieidlasiebieautono-
miczny,gdyżpodlegawłasnymiswoistymprawom;niesąonenawzajem
zsiebiewyprowadzone,aniteżjedenprzejawniemożebyćzredukowany
dodrugiego.Takjakpamięćosadzonajestwprzeszłości(pamięćwarun-
kujeprzeszłość),takchceniejestskierowanekuprzyszłości(chceniewa-
runkujeprzyszłość).Logicznymdopełnieniemprzyszłości(ichcenia)jest
przeszłość(ipamięć).Chcenie-ukierunkowanenaprzyszłość-warunku-
jepamięć,nakierowanąnaprzeszłość.Augustynstwierdza:
16
Św.Augustyn,OTrójcyŚwiętej.Tłum.M.Stokowska.Kraków1966,s.324.
