Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.E.Szołtysek,Filozofiawychowaniamoralnego,Kraków2009
ISBN:978-83-7850-345-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009
Metafizycznośćosoby
29
czynpodwpływemnaglewzbudzonegouczuciajestmniejzły,adobry
mniejdobry.Gdyuczuciauprzedzajązastanowienierozumu,wtedywpły-
wająnajegosądypraktyczne,anawetteoretyczne.JużArystoteleszaob-
serwowałosobliwetargowaniesiępodnieconegouczuciazmysłowegoz
rozumem
34
,przyczymrozumiwolaniepozostająbezsilnewobecuczuć.
Wychowanieuczućmatowłaśnienacelu,abyzapewnićumysłowistałą
pomocczynnikówzmysłowychprzezusprawnienieichcnotamidoregu-
larnejwspółpracyzrozumemiwolą.Rezultatemtegowychowaniama
byćto,żeczłowiekmożeswymuczuciomzaufaćinierazpopuścićim
cugli,wiedząc,żedziękicnociemająjużwsobietenumiar,któryjeza-
bezpieczaododśrodkowychwybryków
35
.
Wyróżniasiętrzypodstawoweczynnościumysłu,którewystępująteż
iwżyciuuczuciowym:
(1)
miłośćczyliupodobanie,
(2)
pragnienie,czyli
pożądanie,
(3)
radość,czylizadowolenie.Miłość,pragnienieiradość-
jakoafektywoli-sąnaturyduchowej.Teaktywnościwsferzeumysłowej
sąowieledonioślejszeniżodpowiadająceimuczuciawsferzezmysło-
wej.Dlażyciamoralnegomiłośćduchowajestpunktemwyjściacnoty
miłościchrześcijańskiej,któramaprzedewszystkimwolęprzeniknąć.
Miłośćuczuciowa,gdyjejtowarzyszy,możebyćdlaniejcennąpomocą,
alemożeteżsięstaćiwielkąprzeszkodą.Wysuwaćjąnapierwszyplan,
topodkopywaćduchowycharakterpostępowaniamoralnegoiobniżaćje
dogryinstynktówzwierzęcych
36
.Dziękizdolnościdorefleksjinadwła-
snąswądziałalnościąwolajestzatewszystkieczynnościodpowiedzialna,
zarównozawypełnianieich,jakizazaniedbywanie.Wpływrefleksyjny
wolinawłasnąjejdziałalnośćjestmniejstanowczyniżwpływ,którywy-
wieranadziałalnośćrozumu.Dasięgoprzyrównaćdowpływunaczyn-
nościuczuciowe,drogąstopniowegourabianiaiujmowaniawkarbysta-
łychsprawnościchceniawróżnychjegoprzejawach
37
.Problemtenpo-
stawiłArystoteles:czywolapanujenadrozumem,czyteżodwrotnie,ro-
zumpanujenadwolą,czyliczysamąwolnośćwyborunależyprzypisać
formalniewoli,czyteżwolnośćwyborunależyprzypisaćformalniero-
zumowilub,jaksięsamwyraził,czynależywniejbardziejupatrywać
34
Arystoteles:Etykanikomachejska.Tłum.D.Gromka.Warszawa1982,Ks.VII,
Rozdz.3-5.
35
S.Swieżawski:ŚwiętyTomasznanowoodczytany...,s.170-174.
36
37
Tamże,s.122-123.
Tamże,129.
